Πότε ο Superman έγινε τόσο αμφισβητούμενος;

Με αυτό το ερώτημα ξεκινά η εις βάθος ανάλυση του Βασίλη Κ.Πόζιου, ψυχιάτρου και ειδικού στη σύνδεση της ψυχικής υγείας με την ποπ κουλτούρα και τη βία, στο The Hollywood Reporter. Η νέα κινηματογραφική εκδοχή του υπερήρωα, που σκηνοθετεί ο Τζέιμς Γκαν και υποδύεται ο Ντέιβιντ Κόρενσγουετ, προσφέρει μια ευκαιρία στον B. Πόζιο να εξετάσει πώς ο πιο εμβληματικός ήρωας της αμερικανικής μυθολογίας έχει μετατραπεί σε πεδίο πολιτισμικών συγκρούσεων.

Ο Πόζιος επισημαίνει ότι η πρόσφατη ταινία έχει προκαλέσει νέο κύκλο αντιπαραθέσεων, με θέματα που κυ ranging from πολιτικές αλληγορίες έως έντονες συζητήσεις για την “ταυτότητα” του Superman – περιλαμβάνοντας ακόμα και προκλητικές αναρτήσεις όπως αυτή του Λευκού Οίκου στο X με AI-generated εικόνα του Ντόναλντ Τραμπ ως Superman. Ωστόσο, όπως μας θυμίζει ο συγγραφέας, οι πολιτισμικές επιθέσεις κατά του Άνθρωπου από Ατσάλι δεν είναι κάτι νέο.

Ο «ανήθικος» Superman το 1954

Ο Πόζιος μας ταξιδεύει πίσω στο 1954 όταν ο ψυχίατρος Φρέντρικ Γουέρθαμ δημοσίευσε το βιβλίο “Seduction of the Innocent”, ένα μανιφέστο κατά των κόμικς που κατηγορούσε τα comics ως αιτία νεανικής παραβατικότητας και ηθικής παρακμής.

Παρά την αντιφασιστική στάση του, ο Γουέρθαμ κατηγόρησε ακόμη και τον Superman ότι προωθεί φασιστικά ιδεώδη συγκρίνοντας το χαρακτηριστικό “S” στο στήθος του με το λογότυπο των Ναζί SS. Σύμφωνα με εκείνον, η ιδέα ότι μόνο ένας υπεράνθρωπος μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη ενίσχυε μια ψευδή αίσθηση παντοδυναμίας στα παιδιά.

Οι καταγγελίες αυτές είχαν σοβαρές συνέπειες: προκάλεσαν κοινοβουλευτικές ακροάσεις και τελικά την ίδρυση της “Comics Code Authority”,μιας άτυπης λογοκριτικής επιτροπής για τα κόμικς που επέβαλε κανόνες σχετικά με την ηθική συμπεριφορά των χαρακτήρων.

Όπως εξηγεί ο Πόζιος, αυτός ο κώδικας ήταν καθοριστικός για τη «επανεφεύρεση» του Superman ως πρότυπο ηθικής ακεραιότητας — μια εικόνα που καθιερώθηκε από τον Κρίστοφερ Ριβ το 1978 και στην οποία βασίζεται επίσης η νέα εκδοχή του ήρωα από τον Γκαν.

Ο Superman: Σύμβολο ή Στόχος;

Ωστόσο, δεν περιορίζεται μόνο στην ιστορία. Ο Πόζιος παρατηρεί πώς σήμερα διάφορες ομάδες χρησιμοποιούν τον χαρακτήρα για τις δικές τους πολιτικές σκοπιμότητες — είτε πρόκειται για δεξιούς εθνικιστές που επαναστατούν μέσω χαρακτήρων όπως o Punisher είτε για αριστερές φωνές που επαναστατούν μέσω άλλων γνωστών φιγούρων όπως o Luigi από Super Mario. Υπό αυτή την έννοια, υπάρχει κίνδυνος να γίνει ξανά όπλο στις πολιτικές διαμάχες.

I πιο ανησυχητική εξέλιξη είναι ότι το 2034 θα μπορούσε να περάσει σε δημόσιο τομέα (public domain), γεγονός που θα ανοίξει τις πόρτες σε κάθε είδους «επανερμηνεία».Παρόλα αυτά όμως, σύμφωνα με τον Πόζιο υπάρχει λόγος αισιοδοξίας: Η νέα ταινία δείχνει πως οι αξίες της απλής καλοσύνης εξακολουθούν να αγγίζουν τους θεατές σε μία εποχή γεμάτη ήρωες γεμάτους θυμό κι αυταρχισμό.

“Σε έναν κόσμο όπου η καλοσύνη θεωρείται παρωχημένη ίσως χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ένας τέτοιος ήρωας,” γράφει χαρακτηριστικά ο Πόζιος αναδεικνύοντας τη σημασία ενός χαρακτήρα πολλοί έχουν θεωρήσει ξεπερασμένο.