Δημογραφικές Προβλέψεις για την Ελλάδα: Μια Σοβαρή Κρίση
Το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας προειδοποιεί ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να βιώνει μείωση του πληθυσμού κατά τις επόμενες τρεις δεκαετίες,με το δημογραφικό ζήτημα να επιδεινώνεται. Το ισοζύγιο γεννήσεων και θανάτων αναμένεται να παραμείνει σταθερά αρνητικό. Σύμφωνα με τη σχετική έρευνα που φέρει τον τίτλο «Δημογραφικό και υπογεννητικότητα στην Ελλάδα σήμερα: Δημογραφικές αδράνειες και κοινωνικές προκλήσεις», η οποία επικαλείται το ΑΠΕ-ΜΠΕ, συντάχθηκε από την Ιφιγένεια Κοκκάλη, επίκουρη καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου. »Οι αιτίες πίσω από αυτήν την πτώση δεν περιορίζονται μόνο στη δημογραφία αλλά σχετίζονται ευρύτερα με τις κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα τα τελευταία χρόνια»,σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Ιστορικά Χαμηλές Γεννήσεις το 2023
Το 2023 καταγράφηκαν μόλις 72,3 χιλιάδες γεννήσεις, αριθμός σχεδόν μισός σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της περιόδου 1951-1970. Η Ελλάδα κατέχει πλέον έναν από τους χαμηλότερους δείκτες γονιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η διαγενεακή γονιμότητα κυμαίνεται γύρω από τα 1,3-1,4 παιδιά ανά γυναίκα—πολύ κάτω από το όριο αναπαραγωγής των 2,07. Από το 2011 έως το 2024 περίπου μισό εκατομμύριο κάτοικοι έχουν αποχωρήσει λόγω των αρνητικών φυσικών ισοζυγίων καθώς επίσης και των μεταναστευτικών τάσεων. Σήμερα η Ελλάδα είναι μία από τις πιο «γερασμένες» χώρες της Ευρώπης με ποσοστό ηλικιωμένων άνω των 65 ετών στο 23%. Το έτος αυτό οι ηλικιωμένοι ξεπερνούν κατά ένα εκατομμύριο τα παιδιά ηλικίας μεταξύ μηδέν και δεκατεσσάρων ετών.
Ταυτόχρονα αυξάνονται οι περιπτώσεις ατεκνίας· για τις γενιές που γεννήθηκαν γύρω στο 1980 περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους παραμένει χωρίς παιδιά.
Η Καμπή του 2011
Η Ιφιγένεια Κοκκάλη επισημαίνει ότι «η πτώση του πληθυσμού της Ελλάδας άρχισε το 2011 κι όχι νωρίτερα εξαιτίας της μαζικής εισροής αλλοδαπών μεταξύ του ’91 και ’10 που είχε ως αποτέλεσμα ένα θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο κατά περίπου 795.000 άτομα». »Η είσοδος νέων κυρίως ατόμων σε αναζητήσεις εργασίας συνέβαλε στη βελτίωση της γήρανσης του πληθυσμού μας καθώς επίσης αύξησε τη γεννητικότητα», προσθέτει εξηγώντας ότι ο πληθυσμιακός αυξητικός παράγοντας μεταξύ ’91-’11 οφείλεται κυρίως στους αλλοδαπούς κατοίκους.
Ωστόσο μετά το ’11 η οικονομική κρίση άλλαξε αυτή τη δυναμική: «Κατά την περίοδο ’11-’21 οι έξοδοι συνεχίζονται λόγω οικονομικών μεταναστών που επιστρέφουν στις πατρίδες τους ή νέων Ελλήνων (25-34 ετών αλλά και μεγαλύτερων) που αποφασίζουν να φύγουν».
Kοινωνικοί Παράγοντες Πίσω Από Την Κρίση
Η ανάλυση υπογραμμίζει πως το δημογραφικό πρόβλημα δεν αφορά μόνο αριθμούς αλλά συνδέεται στενά με ευρύτερες κοινωνικές δυσκολίες. »Στην ήδη επιβαρυμένη δομή πληθυσμού μας φαίνεται πως οι συνθήκες ζωής ωθούν τους νέους είτε προς τη φυγή είτε προς την επιλογή της ατεκνίας», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.
Οι κύριοι λόγοι φυγής περιλαμβάνουν δυσκολίες εύρεσης εργασίας σύμφωνα με τα προσόντα τους καθώς επίσης έλλειψη αξιοκρατίας στο σύστημα—παράγοντες που καθιστούν άλλες χώρες πιο ελκυστικές για αυτούς.
Stergastic adn Family Formation Issues
A meaningful barrier for young couples is housing availability:
“Γνωρίζουμε πάντως ότι όταν νέα ζευγάρια συμβιώνουν αυξάνονται οι πιθανότητες για τον πρώτο παιδί”, σημειώνει η Ιφιγένεια Κοκκάλη προσθέτοντας πως “στη χώρα μας παρατηρείται αύξηση στην ηλικία απομάκρυνσης από την οικογενειακή στέγη”. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν όχι μόνο τη δημιουργία οικογένειας αλλά επίσης καθυστερούν σημαντικά την τεχνοποίηση.”