Σοκαριστική Υπόθεση Δότη Σπέρματος: Γενετική Μετάλλαξη και Κίνδυνος Καρκίνου
Για 17 χρόνια, το σπέρμα ενός άνδρα από τη Δανία διανεμόταν σε κλινικές γονιμότητας σε πολλές χώρες της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να γεννηθούν τουλάχιστον 197 παιδιά που ενδέχεται να φέρουν μια επικίνδυνη γενετική μετάλλαξη.
Η υπόθεση άρχισε να αποκαλύπτεται το 2023 όταν επιστήμονες ανακάλυψαν την ύπαρξη μιας σοβαρής γενετικής παραλλαγής στα σπερματοζωάρια του συγκεκριμένου «Δότη 7069», γνωστού και ως «Kjeld». Το σπέρμα του διακινήθηκε από την European Sperm Bank και χρησιμοποιήθηκε σε 67 κλινικές σε 14 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και της Κύπρου. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από 14 δημόσιους τηλεοπτικούς οργανισμούς στην Ευρώπη, περίπου 200 παιδιά έχουν προκύψει από αυτό το σπέρμα, τα οποία αν φέρουν τη μετάλλαξη αντιμετωπίζουν έως και 90% πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου στη διάρκεια της ζωής τους.
Πώς Αποκαλύφθηκε η Υπόθεση
Το γεγονός ότι η συγκεκριμένη γενετική παραλλαγή μπορεί να είναι θανατηφόρα προκάλεσε συναγερμό στις υγειονομικές αρχές και στα κέντρα γονιμότητας στην Ευρώπη. Δύο χρόνια αργότερα, οι γιατροί προσπαθούν να εντοπίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά για έγκαιρη διάγνωση, ενώ πολλές οικογένειες δεν έχουν ενημερωθεί ακόμα.
Κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα έχουν γεννηθεί συνολικά 18 παιδιά από τον «Δότη 7069», με το σπέρμα του οποίου εργάστηκαν επτά κλινικές γονιμότητας. Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ανακοίνωσε ότι αυτά τα παιδιά προήλθαν από έντεκα διαφορετικές οικογένειες. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές δεν απάντησαν σε αιτήματα για πληροφορίες λόγω κανονισμών εμπιστευτικότητας.
Το Νοέμβριο του 2020 ένας Έλληνας ειδικός στον παιδικό καρκίνο ανακάλυψε τη μετάλλαξη TP53 σε τρία αδέλφια που είχαν γεννηθεί μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης χρησιμοποιώντας το σπερμάτι αυτού του δότη. Ένα εκ των παιδιών ήδη πάσχει από καρκίνο. Η τελευταία χρήση αυτού του σπερμάτος στη χώρα μας καταγράφηκε το 2017.
Η Μετάλλαξη TP53 και ο Κίνδυνος Καρκίνου
Aυτή η συγκεκριμένη παραλλαγή σχετίζεται με το Σύνδρομο Li-Fraumeni που αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου σε νεαρή ηλικία. Η European Sperm Bank έχει επισημάνει ότι πολλές αρχές δεν παρέχουν λεπτομέρειες σχετικά με τους επηρεασθέντες λόγω των κανόνων προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Ενέργειες της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Aφού ενημερώθηκαν για την κατάσταση μέσω Τράπεζας Κρυοσυντήρησης στο εξωτερικό, η Εθνική Αρχή πραγματοποίησε λεπτομερή εξέταση των στοιχείων. Οι επιστημονικές εισηγήσεις ανέφεραν ότι ο δότης φέρει αυτή τη μεταβολή στο γονίδιο TP53 στο ποσοστό μεταξύ του 10% και του 19% των κυττάρων του.
Lόγω της σοβαρότητας αυτής της κατάστασης:
- Aπαγορεύτηκε πλήρως η διάθεση οποιουδήποτε άλλου υλικού αυτού του δότη.
- Eνημερώθηκαν όλοι οι ληψίες που χρησιμοποίησαν αυτό το υλικό κατά τη διάρκεια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
The θεράποντες γιατροί καλούνται επίσης να ζητούν γραπτώς πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των παιδιών καθώς επίσης και μοριακό έλεγχο ώστε να διαπιστωθεί εάν έχουν κληρονομήσει αυτή τη μετάλλαξη.
Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε πως στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη αυτά τα δεκαοκτώ παιδιά — κάποιες φορές μάλιστα περισσότερα από ένα μέσα στην ίδια οικογένεια.