Η Στέγαση στην Ελλάδα: Μια Κρίσιμη Κατάσταση
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, ένας στους τέσσερις Έλληνες διαμένει σε ενοίκιο, ενώ ένας στους έξι πληρώνει δόσεις σε τράπεζα ή ζει σε ακίνητο που κινδυνεύει να του κατασχεθεί λόγω «κόκκινων» δανείων. Η κατάσταση είναι ανησυχητική καθώς η χώρα μας, που κάποτε κατείχε την πρωτοκαθεδρία στην ιδιοκατοίκηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ποσοστά κοντά στο 80%, τώρα βλέπει το 40% των οικογενειών της να αντιμετωπίζουν προβλήματα στέγης.
Αν και η Ελλάδα ήταν γνωστή για την παράδοση της αγοράς κατοικιών και την ανέγερση οικογενειακών σπιτιών, σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή κρίση στέγης.Οι λόγοι πίσω από αυτήν την ανατροπή περιλαμβάνουν:
- Ο υπερβολικός δανεισμός κατά τη διάρκεια της περιόδου 2005-2008.
- Η πτώση του βιοτικού επιπέδου από το 2010 μέχρι σήμερα.
- Ο περιορισμός στη δυνατότητα δανειοδότησης από τις τράπεζες.
- Η αποχώρηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και η κατάσχεση των αποθεματικών του ύψους 2,5 δισ. ευρώ για δημοσιονομικούς σκοπούς.
- Οι υψηλοί φόροι στα ακίνητα (κυρίως ο ΕΝΦΙΑ) καθώς και άλλοι δημοτικοί φόροι.
Aυτό έχει οδηγήσει σε σημαντική έλλειψη προσφοράς κατοικιών. Ο αριθμός των νέων κτισμάτων έχει μειωθεί δραματικά,εκτός ίσως από ορισμένα εγκαταλελειμμένα χωριά όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι αμφίβολες. Η ερώτηση που προκύπτει είναι: «Γιατί δεν χτίζουμε περισσότερα σπίτια όταν υπάρχει ανάγκη;» Η απάντηση μπορεί να βρεθεί στις κυβερνητικές πολιτικές που επικεντρώνονται κυρίως στην επιδότηση αγοράς παλαιών κατοικιών μέσω προγραμμάτων όπως το «Σπίτι 1» και το «Σπίτι 2». Αυτές οι πολιτικές έχουν οδηγήσει:
- Σε τεχνητή αύξηση της ζήτησης για παλιές κατοικίες.
- Σε μεταφορά του προβλήματος στις νεόδμητες κατασκευές με αυξήσεις τιμών χωρίς αντίκρισμα στη ζήτηση.
- Σε οικονομικά οφέλη για τους ιδιοκτήτες ακινήτων σε υποβαθμισμένες περιοχές εις βάρος των προαστίων όπου μετακόμισαν πολλές οικογένειες χωρίς στέγη.
Tα δύο κυβερνητικά σχέδια είχαν στόχο τη στήριξη περίπου 30.000 οικογενειών αλλά μέχρι στιγμής έχουν παραχωρηθεί λιγότερα από 11.000 δάνεια παρά τις συνεχείς τροποποιήσεις στους όρους τους. Δυστυχώς, δεν υπήρξε καμία προσπάθεια ενίσχυσης της προσφοράς νέας κατοικίας μέσω επιδοτήσεων για ανέγερση ή χαμηλά επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια.
Mία πιθανή εξήγηση γι’ αυτό μπορεί να σχετίζεται με τις τράπεζες οι οποίες φοβούνται να επενδύσουν ξανά σε μικρές στεγαστικές πιστώσεις μετά τα μεγάλα ποσά κόκκινων δανείων που συσσώρευσε η χώρα μας στο παρελθόν – φαινόμενο που είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες ζημιές στον τραπεζικό τομέα και ανακεφαλαιοποιήσεις χρηματοδοτούμενες από τους φορολογούμενους πολίτες.
Ειδικά τώρα που έχουν εξασφαλίσει κρατικές εγγυήσεις και κεφάλαια ανακεφαλαιοποίησης, φαίνεται ότι δεν ενδιαφέρονται ούτε για την ανάπτυξη ούτε για τη κοινωνική ευημερία.
Τα κεφάλαια αυτά σχεδιάζουν μάλιστα να τα επενδύσουν στο εξωτερικό προσφέροντας ανταγωνιστικά επιτόκια στους ξένους επενδυτές λόγω του χαμηλού κόστους χρηματοδότησης.
Tο γεγονός ότι η λιανική τραπεζική δεν είναι συμφέρουσα οδηγεί επίσης τον κυβερνητικό μηχανισμό στο να ανακοινώνει νέα προγράμματα κάθε τρίμηνο χωρίς ποτέ όμως να συμπεριλαμβάνει μέτρα όπως η επιδότηση επιτοκίων ή σχέδια ανέγειρης νέων κατοικιών.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλες οι προσπάθειες επίλυσης της κρίσης στέγασης μέχρι στιγμής να αποτυγχάνουν.
Mε δεδομένο ότι ακόμα κι όταν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε νέα μέτρα στη Βουλή σχετικά με τη στεγαστική κρίση (στη συζήτηση περί Προϋπολογισμού στις 16/12/2025),οι Βρυξέλλες υπογραμμίζουν πως απαιτείται αύξηση παραγωγής νέων κατοικιών κατά περίπου 650.000 ετησίως τα επόμενα χρόνια ώστε να υπάρξει λύση στο πρόβλημα αυτό – κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστούν δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους περίπου 150 δις ευρώ ανά έτος.
Στην Ελλάδα πάντως σχετικά με αυτήν την παραγωγή νέας κατοικίας ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε σχέδιο μετατροπής κλειστών σχολικών μονάδων στα ξεχασμένα χωριά σε χώρους διαμονής εκπαιδευτικών… ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει αν θα υπάρξει πραγματική ανάγκη αφού πολλά σχολεία παραμένουν κλειστά λόγω έλλειψης μαθητών…