Η Πολυτέλεια και η Σύγχρονη Εξάρτηση
Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος είχε υποστηρίξει ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν οικοδομήθηκε μόνο με στρατιωτική δύναμη, αλλά και μέσω της υποδούλωσης των λαών με την προσφορά πολυτελών αγαθών. Οι κατακτημένοι λαοί, σύμφωνα με τον ίδιο, εθίζονταν σταδιακά στην άνετη ζωή που τους προσφερόταν, γεγονός που διευκόλυνε τη διαδικασία ελέγχου τους.
Αυτή η αρχή φαίνεται να ισχύει και στη σύγχρονη εποχή μας: τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που κάποτε μας εξυπηρετούσαν έχουν μετατραπεί σε αναγκαία στοιχεία της καθημερινότητάς μας — μια κατάσταση που μπορεί να θεωρηθεί ως μια σύγχρονη μορφή δουλείας.
Πολυτέλεια ή Παγίδα;
Η Μαρία αποφασίζει να αποσυνδεθεί από τα κοινωνικά δίκτυα. Αισθάνεται ανησυχία για τον εθισμό της, για το χαμένο χρόνο από την πραγματική ζωή και πιστεύει ότι δεν κερδίζει τίποτα ουσιαστικό από αυτά.Ωστόσο… πώς θα επικοινωνεί με την κολλητή της στην Αγγλία; Τι θα γίνει με τις φωτογραφίες της; Και πώς θα οργανώσει το πάρτι της;
Ο Γιώργος έχει σπουδάσει στην Αγγλία και έχει παραμείνει εκεί για 10 χρόνια. Τώρα επιθυμεί να επιστρέψει στη χώρα του. Δεν του αρέσει ο τρόπος ζωής εκεί ούτε ο κλίμας ή οι άνθρωποι γύρω του. Όμως… είναι δύσκολο γι’ αυτόν να εγκαταλείψει μια δουλειά που του παρέχει υψηλό εισόδημα, ένα καλό αυτοκίνητο καθώς επίσης πολλές παροχές πολυτελείας. Επιπλέον,δυσκολεύεται να αποδεχτεί την ιδέα ότι θα χάσει το εξαιρετικό σύστημα υγείας καθώς και τις καλά οργανωμένες υποδομές της χώρας αυτής.
Η Μαρία και ο Γιώργος αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς η τεχνολογία μαζί με την ευκολία μπορούν να μας κρατούν εγκλωβισμένους σε έναν τρόπο ζωής που πλέον δεν είναι επιλογή αλλά αναγκαιότητα. Αυτό που κάποτε ήταν απλή ευκολία έχει εξελιχθεί σε ανάγκη.
«Τα στολίδια του πολιτισμού είναι οι αόρατες αλυσίδες μας»
Ο Κρυφός Κίνδυνος της Άνεσης
Ο ρωμαϊκός στρατός θεωρείται μέχρι σήμερα ένας από τους πιο αποτελεσματικούς στρατούς στην ιστορία. Ωστόσο,όπως σημείωνε ο Τάκιτος,οι λεγεώνες κατέκτησαν στρατηγικά αλλά η πραγματική υποταγή των λαών επερχόταν μέσω των απολαύσεων: καλού κρασιού,ζεστών λουτρών κι εκπαίδευσης στον ρωμαϊκό πολιτισμό.
Ο Γναίος Ιούλιος Αγρικόλα (Gnaeus Julius Agricola), Ρωμαίος διοικητής στη Βρετανία στόχευε στη “σωφρονιστική πολυτέλεια”. Αντί για δεσμά πρόσφερε στους Βρετανούς τήβεννους κι τραπέζια γεμάτα φαγητό κι εκλεκτό κρασί. Κατά τον Τάκιτο:
«Οι αφελείς Βρετανοί αποκαλούσαν αυτά τα πράγματα ‘πολιτισμό’, ενώ στην πραγματικότητα ήταν η αρχή της υποδούλωσής τους»
Η Ιστορία Επαναλαμβάνεται
Η ιδέα ότι η πολυτέλεια μαλακώνει και κατευνάζει τα έθνη έχει επαναληφθεί σε όλη την ιστορία.
Και το κοινό του άγονα με την Κίνα έχει αποτελέσμα να πλημυρεί με φθινόπωρο από την Ινδία και η έκθεση αντικατέστησε τη ζωή.
Στον Ψυχρό Πολύμο τα Αμερικανικά Τηλεοράσεις και τα Αυτοκίνητα Πείστε τον Σοβιετικό Λαός η Δυτική προσφέρει κάτι καλό από το κρατικό μοντέλο.
Kai simera; Όλες οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας εξων «δικιάζει» τη ζωή μας με τρόπο που δεν έχουμε να αποδιαβούμε.
“Πολυτέλεια” γίνεται “Ανάγκη”
Κάθε νέα τεχνολογία ξεκινά ως πολυτέλεια – ώσπου γίνεται τόσο διαδεδομένη ώστε δεν υπάρχει επιστροφή.
Στην ιστορία αυτή έρχεται στο νου το διήγημα του E.M Forster “The Machine Stops”, όπου περιγράφει έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι ζουν απομονωμένοι εξαρτώμενοι από ένα τεχνολογικό σύστημα.
Σήμερα έχουμε ChatGPT , Uber , Netflix , Spotify , Amazon Prime . Η πρόβλεψή του φαίνεται όλο πιο επίκαιρη.
Eλευθερία ή Δέσιμο;
Η τεχνολογία υπόσχεται ελευθερία — όμως μπορεί επίσης να περιορίζει τις επιλογές μας.
Εάν πιστεύουμε στον Τάκιτο σήμερα είμαστε δέσμιοι όχι λόγω έλλειψης πόρων αλλά λόγω αφθονίας.
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε αυτές τις αόρατες αλυσίδες.Έπειτα μπορούμε είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα να επιλέξουμε αν θα συνεχίσουμε αυτόν τον δρόμο ή αν θα προσπαθήσουμε σκληρά για απελευθέρωση.