Η Εμπιστοσύνη και η Οικονομική Κατάσταση

Μια σειρά ερευνών αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι στον Δυτικό κόσμο τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο άτομα που προέρχονται από φτωχές οικογένειες κατά την παιδική τους ηλικία.Ωστόσο, την ίδια στιγμή, δείχνουν δυσπιστία απέναντι σε εκείνους που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες σήμερα. Αυτή η ασυνείδητη προκατάληψη έχει σοβαρές συνέπειες στις επαγγελματικές, κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις.

Μια πρόσφατη καναδική μελέτη ρίχνει φως σε αυτό το παράδοξο: οι άνθρωποι φαίνεται να εμπιστεύονται περισσότερο όσους έχουν βιώσει δύσκολα παιδικά χρόνια, ενώ δεν θεωρούν εξίσου αξιόπιστους εκείνους που βρίσκονται σήμερα σε οικονομικό αδιέξοδο.

Η έρευνα αυτή δημοσιεύθηκε στο Journal of Personality and Social Psychology και αποκαλύπτει τις ασυνείδητες προκαταλήψεις που επηρεάζουν σημαντικές αποφάσεις όπως είναι οι συνεντεύξεις για εργασία ή οι καθημερινές συναλλαγές.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, περίπου 2.000 συμμετέχοντες σε 17 διαφορετικά πειράματα έδειξαν σαφή προτίμηση προς άτομα που είχαν μεγαλώσει σε φτωχές συνθήκες. Ακόμα κι αν αυτοί είχαν πλέον βελτιωθεί οικονομικά, το στοιχείο της ταπεινής καταγωγής τους προσέφερε μια αίσθηση ηθικής ακεραιότητας και αξιοπιστίας. Αντίθετα, όταν κάποιος βρισκόταν σε τρέχουσα οικονομική κρίση, οι συμμετέχοντες ήταν πιο πρόθυμοι να προσφέρουν βοήθεια αλλά λιγότερο πρόθυμοι να τον εμπιστευτούν πλήρως.

Το Ηθικό Στερεότυπο της «Εργατικής Τάξης»

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσοι μεγάλωσαν κάτω από δύσκολες συνθήκες βαθμολογούνταν ως πιο ηθικοί και έντιμοι από τους υπόλοιπους. Αυτές είναι πεποιθήσεις βαθιά ριζωμένες στη δυτική κουλτούρα: τα μέλη της εργατικής τάξης θεωρούνται πιο αυθεντικά και προσιτά ενώ εκείνοι από πλουσιότερες οικογένειες συχνά χαρακτηρίζονται ως απομακρυσμένοι ή εγωιστές.

Aυτό το αξίωμα ισχύει ακόμα κι αν δύο άτομα έχουν παρόμοια τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Ένας δικηγόρος με χαμηλό εισόδημα στην παιδική του ηλικία θεωρείται πιο αξιόπιστος συγκριτικά με έναν άλλο δικηγόρο που έχει αντίστοιχη επιτυχία αλλά προέρχεται από εύπορη οικογένεια.

Όταν Η Παρούσα Δυσκολία Δημιουργεί Καχυποψία

Ωστόσο, όταν μιλούμε για ανάγκη στο παρόν χρονικό διάστημα τα πράγματα αλλάζουν δραστικά. Σε πειράματα σχετικά με χρήματα ή κουπόνια, οι συμμετέχοντες ήταν πρόθυμοι να στείλουν περισσότερους πόρους σε κάποιον που είχε σημερινές οικονομικές δυσκολίες αλλά δεν πίστευαν ότι θα ενεργήσει εντίμως στο μέλλον. Η βοήθεια δινόταν λόγω αλτρουϊσμού χωρίς συνοδευτική εμπιστοσύνη.

Aυτό δημιουργεί μια περίπλοκη πραγματικότητα για όσους βιώνουν χρηματοοικονομικά προβλήματα: μπορεί να λάβουν υποστήριξη αλλά αυτή συνοδεύεται από κρυφές αμφιβολίες σχετικά με τις προθέσεις τους.

Επιπτώσεις στην Αγορά Εργασίας και την Κοινωνία

Tα ευρήματα αυτά έχουν σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις καθώς εργοδότες ή συνεργάτες μπορεί χωρίς να το καταλάβουν να ευνοούν υποψηφίους που μοιράζονται ιστορίες «πάλης» ή ταπεινών αρχών ενώ αντίθετα αυτοί που αναφέρουν τρέχουσες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίζονται ως επικίνδυνοι συνεργάτες ή πιθανές «πηγές προβλημάτων».

Το Παράδοξο της Εμπιστοσύνης

• Η παιδική φτώχεια λειτουργεί ως σήμα αξιοπιστίας:
• The current hardship generates solidarity but undermines trust:

Kαθώς σημειώνει η επικεφαλής ερευνήτρια kristin Laurin, αυτή η έρευνα δεν εξετάζει αν υπάρχει πραγματική σύνδεση μεταξύ καταγωγής ή παρούσας κατάστασης και αξιοπιστίας – αυτό αποτελεί ένα επόμενο βήμα στην έρευνα μας καθώς ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την εμπιστοσύνη μας επηρεάζει θεμελιώδη κοινωνικά θεμέλια καθώς επίσης τις ανθρώπινες σχέσεις μας.
Σε μια εποχή όπου υπάρχουν κοινωνικές ανισότητες ίσως θα πρέπει όλοι μας ν’ αναρωτηθούμε πόσο συχνά οι προκαταλήψεις οδηγούν στη χορήγηση ή στέρηση ευκαιριών χωρίς κανείς μας ν’ αντιλαμβάνεται τη διαδικασία αυτή;