Αναστοχασμός για την Αγία Σοφία
Για άλλη μια φορά, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με σκηνές που προκαλούν θλίψη και αναστάτωση. Μηχανήματα,καρότσες και ανυψωτικά βρίσκονται μέσα στην Αγία Σοφία. Σε αυτό το ζωντανό μνημείο της ανθρώπινης δημιουργίας, στην περήφανη αρχόντισσα της Κωνσταντινούπολης, που μας θυμίζει τη σημασία του ιερού και του δέους. Ο Τούρκος υπουργός Πολιτισμού μας διαβεβαίωσε ότι όλα γίνονται «με υπολογισμούς». Το μωσαϊκό είναι ασφαλές, το δάπεδο δεν κινδυνεύει και όλα είναι υπό έλεγχο. Φυσικά! Όπως όταν εγώ γλιστρώ σε ένα γυαλιστερό πάτωμα και λέω ότι κάνω ασκήσεις ισορροπίας.
Είναι εκπληκτικό πώς οι λαοί μπορούν να χτίσουν αυτοκρατορίες και να διοικούν στρατούς αλλά δυσκολεύονται να αναπτύξουν τον πιο βασικό ανθρώπινο σεβασμό: προς κάτι που δεν τους ανήκει. Η Αγία Σοφία μοιάζει με μια γυναίκα που έχει κατακτηθεί από πολλούς αλλά ποτέ δεν έχει νιώσει αληθινή αγάπη. Όλοι την επιθυμούσαν αλλά κανείς δεν φρόντισε πραγματικά για αυτήν. Την διεκδίκησαν ως τρόπαιο δύναμης αντί ως πηγή αγάπης.
Ας είμαστε ειλικρινείς: Αυτός που δημιουργεί έναν τόπο μπορεί να τον πληγώσει βαθιά. Μόνο εκείνος που επενδύει τον ιδρώτα του σε αυτόν μπορεί να τον αγαπήσει πραγματικά. Ο κυρίαρχος επιβάλλει κατοχή ενώ ο δημιουργός βλέπει αντανάκλαση της ψυχής του στον τόπο αυτόν. Αυτή η μοναδική συνάντηση τέχνης και πίστης αδικείται ξανά από εκείνους που συγχέουν τη διαχείριση με τη βεβήλωση.
Δεν πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας αθώους όμως· κι εμείς στην Ελλάδα έχουμε τις δικές μας ενοχές. Δυστυχώς έχουμε αφήσει αρχαίες δομές να καταρρεύσουν, μάρμαρα έχουν λερωθεί και σημαντικά μνημεία έχουν μετατραπεί σε χώρους εκδηλώσεων χωρίς νόημα ή σκοπό.
Δεν προσπαθούμε να σωτηριολογούμε κανέναν εδώ· αναγνωρίζουμε τις ευθύνες μας χωρίς δικαιολογίες περί «πολιτισμένων παρεμβάσεων». Ωστόσο, η εγκατάσταση γερανών μέσα σε ένα μνημείο δεν αποτελεί φροντίδα αλλά προσβολή—είναι σαν να εισέρχεσαι στο σαλόνι σου με ένα βυτιοφόρο προκειμένου να ποτίσεις τα λουλούδια σου.
Η ανάγκη εδώ είναι ενσυναίσθηση—κάτι σπάνιο στις μέρες μας—και όχι τεχνικά σχέδια ή αριθμοί.
Οι δηλώσεις σχετικά με «προστατευτικά υλικά» ή «αντοχές φορτίου» αποτελούν τις νέες προσευχές μιας κοινωνίας που λατρεύει τα νούμερα ενώ παραβλέπει τις έννοιες πίσω από αυτά τα έργα τέχνης.
Το δάπεδο αυτό κρατά ιστορίες αιώνων: ψαλμωδίες, πόνο και δημιουργικότητα—και αυτά δε ζυγίζονται ούτε υπολογίζονται σε τόνους αλλά εκτιμώνται μέσω ευαισθησίας.
Ο πολιτισμός δεν είναι απλά ένας τίτλος ή αξίωμα· πρόκειται για στάση ζωής.
Δεν αποκτάται μέσω κανονισμών ούτε επιβάλλεται διάταγμα-αν δε το έχεις αποδεχτεί μαζί με το γάλα σου στη παιδική ηλικία σου τότε καμία επιτροπή αποκατάστασης δε θα μπορέσει ποτέ να στο χαρίσει.
Η Άγια Σοφιά θα παραμείνει όρθια γιατί χτίστηκε όχι μόνο από πέτρα ή χρυσό αλλά κυρίως από ψυχή—μια ψυχή άφθαρτη.
Εμείς όμως οι δήθεν θεματοφύλακες ας κοιταξούμε λίγο στον καθρέφτη της ιστορίας αυτής γιατί όταν περιφρονείς τα ιερά των άλλων σημαίνει πως στερείσαι ιερού μέσα σου.
Και τότε καμία πλατφόρμα είκοσι πέντε τόνων δε θα μπορέσει ποτέ ν’ αποτρέψει την πνευματική σου κατάπτωση.