Η Δύναμη της Οπτικής Επαφής

Πριν οι άνθρωποι αναπτύξουν τη γλώσσα, είχαν ήδη κατανοήσει την τέχνη της επικοινωνίας μέσω του βλέμματος. Με μια απλή ματιά μπορούσαν να προειδοποιήσουν για κινδύνους, να δείξουν ενδιαφέρον ή να δημιουργήσουν συναισθηματικούς δεσμούς. Η οπτική επαφή παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις πιο ισχυρές μορφές σιωπηλής επικοινωνίας.

Αλλά είναι δυνατόν να κατανοήσουμε τις προθέσεις κάποιου μόνο από το βλέμμα του; Μια πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο McGill αποδεικνύει ότι ναι — και μάλιστα με τρόπους που ίσως δεν φανταζόμαστε.

Όταν τα μάτια «μιλούν»

Η μελέτη αποκάλυψε ότι οι εσκεμμένες κινήσεις των ματιών —δηλαδή όταν ένα άτομο επιλέγει πού θα κοιτάξει— εκπέμπουν λεπτές και σχεδόν αδιόρατες ενδείξεις που οι παρατηρητές αντιλαμβάνονται ασυνείδητα και ανταποκρίνονται άμεσα. Αν και μπορεί να μην παρατηρούμε καθαρά τις αλλαγές στα μάτια, ο εγκέφαλός μας είναι ικανός να αντιληφθεί τη διαφορά.

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ψυχολογίας του McGill, Jelena Ristic, αυτή η ικανότητα έχει τις ρίζες της στην εξελικτική μας πορεία: «Οι άνθρωποι ζούμε σε πολύπλοκες κοινωνικές ομάδες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Το να μπορούμε γρήγορα και ακριβώς να διαβάσουμε το πρόσωπο —και ειδικότερα τα μάτια— των άλλων ήταν κρίσιμο για την επιβίωσή μας».

Οι πρώτοι διάλογοι έγιναν με βλέμματα

Στην αρχαία εποχή, η σιωπή λειτουργούσε ως προστασία. Ένα μόνο βλέμμα μπορούσε να σώσει μια ζωή όταν ένας ήχος θα μπορούσε εύκολα να προδώσει την παρουσία ενός θηρευτή. Έτσι αναπτύξαμε την ικανότητα «ανάγνωσης» των προθέσεων μέσα από τα μάτια.

Aκόμα και βρέφη μόλις λίγων μηνών ακολουθούν αυθόρμητα το βλέμμα του φροντιστή τους — μια δεξιότητα θεμελιώδης για τη κοινωνική τους ανάπτυξη.

Πείραμα: Το βλέμμα δεν είναι πάντα το ίδιο

Οι ερευνητές του McGill σχεδίασαν ένα μοναδικό πείραμα όπου συμμετέχοντες παρακολούθησαν βίντεο προσώπων που κοίταζαν είτε προς τα δεξιά είτε προς τα αριστερά. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κινήσεις ήταν αυθόρμητες ενώ σε άλλες καθορίζονταν από υπολογιστή χωρίς οι συμμετέχοντες να γνωρίζουν ποια περίπτωση ανήκει σε ποια κατηγορία.

Eνδιαφέρον εύρημα; Οι συμμετέχοντες αντέδρασαν πιο γρήγορα στις εκούσιες κινήσεις των ματιών παρά το γεγονός ότι δεν μπορούσαν συνειδητά να διακρίνουν τη διαφορά. Η πρόθεση φαίνεται πως μεταφερόταν πριν καν αλλάξει η κατεύθυνση του βλέμματος.

Μικροκινήσεις που αποκαλύπτουν την πρόθεση

Mε τη χρήση τεχνικών ανάλυσης οπτικής ροής (optical flow analysis), οι επιστήμονες κατέγραψαν μικροσκοπικές κινήσεις γύρω από τα μάτια πριν συμβεί οποιαδήποτε αλλαγή στην κατεύθυνση του βλέμματος. Αυτές οι σχεδόν ανεπαίσθητες μεταβολές φαίνεται πως έχουν αρκετό βάρος ώστε ν’ επηρεάσουν τη συμπεριφορά των παρατηρητών.

“Η ταχύτητα αντίδρασης δείχνει ότι οι παρατηρητές αναγνωρίζουν υποσυνείδητα τις εκούσιες ματιές, εξηγεί η ερευνήτρια Florence Mayrand.
“Είμαστε εξαιρετικά ευαίσθητοι στα νοητικά μηνύματα που εκπέμπουν τα μάτια.”

Tο βλέμμα ως νοητικό σήμα

Στις επόμενες φάσεις της έρευνας επιβεβαιώθηκε ότι όχι μόνο το πού κοιτάζει κάποιος έχει σημασία αλλά επίσης και ο τρόπος με τον οποίο κοιτάζει . Όταν αυτές οι ματιές συνοδεύονται από συγκεκριμένη πρόθεση ,οι συμμετέχοντες εντόπιζαν πιο γρήγορα τους στόχους στους οποίους κοίταζε το πρόσωπο στην οθόνη

Επιπλέον ,όταν δινόταν περισσότερος χρόνος για επεξεργασία πριν εμφανιστεί ο στόχος ,η επίδραση της πρόθεσης γινόταν ακόμα πιο έντονη . Αυτό σημαίνει πως , παρόλο που η διαδικασία είναι πολύ γρήγορη ,οι υποσυνείδητες ενδείξεις χρειάζονται κάποιο χρονικό περιθώριο για ν’ αποδώσουν αποτελέσματα .

Tο Βλέμμα Μας Συνδέει – Ακόμη Και Χωρίς Να Το Καταλαβαίνουμε </H3 >

Η σημασία αυτής της έρευνας ξεπερνά κατά πολύ τον εργαστηριακό χώρο . Στην καθημερινότητά μας παίρνουμε αποφάσεις κι σχηματίζουμε εντυπώσεις μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου -μόνο μέσω ενός απλού βλέμματος .

Αυτή η έρευνα εξηγεί γιατί κάποιοι άνθρωποι φαίνονται περισσότερο “εκφραστικοί”, χωρίς κανένα λόγο : ίσως επειδή τα μάτια τους μεταδίδουν πιο καθαρές πληροφορίες σχετικά με τις προθέσεις τους .

Eπόμενα Βήματα Των Ερευνητών

Οι ερευνητές σκοπεύουν τώρα ν’ εξετάσουν διαφορετικούς πληθυσμούς – όπως άτομα με αυτισμό ή ΔΕΠΥ- καθώς επίσης κι αν το φύλο αυτού που “παρακολουθείται” επηρεάζει την ερμηνεία των προθέσεων ; Πώς λειτουργούν αυτά τα σημάδια σε φυσικά περιβάλλοντα όπως κατά τη διάρκεια μιας ζωντανής συζήτησης ; </P >

Όταν Μια Ματιά Φτάνει…

Tο συμπέρασμα είναι σαφές:

“Τα μάτια δεν είναι απλώς ‘καθρέφτης ψυχής’, αλλά αγγελιοφόροι προθέσεων.” Ταυτόχρονα χωρίς λέξεις ή ήχο ένα μόνο βλέμμα μπορεί ν’ αποκαλύψει τι σκέφτεται κάποιος , τι αισθήματα βιώνει κι ποιες σκέψεις κάνει σχετικά μ’ αυτόν τον κόσμο γύρω του..”

Xάρη στη συγκεκριμένη έρευνα γνωρίζουμε πλέον πως αυτά τ’ σημάδια υπάρχουν όχι μόνο αλλά μπορούν επίσης ν’ αξιολογηθούν!

Σε έναν κόσμο γεμάτο θορυβώδες θολωμένο περιβάλλον όμως αυτή η σιωπηλή δύναμη συνεχίζει n’ επικοινωνήσει καλύτερα απ’ οποιοδήποτε λόγος!