Θα διαμορφώσουμε εμείς την τεχνητή νοημοσύνη ή θα μας αναδιαμορφώσει εκείνη;

Αυτό είναι το κρίσιμο ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας και γεωπολιτικός αναλυτής Paulo Cardoso do Amaral, φέρνοντας στο προσκήνιο τη σχετική σύνδεση του Νικολό Μακιαβέλι με την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.

Ο Μακιαβέλι, ο Ιταλός φιλόσοφος του 16ου αιώνα, εξέτασε τη φύση της εξουσίας με κυνική σαφήνεια. Η βασική του θέση ήταν ότι η διατήρηση της εξουσίας εξαρτάται από τον χειρισμό των αντιλήψεων και των συναισθημάτων των ανθρώπων. Στην εποχή μας, αυτή η αντίληψη όχι μόνο παραμένει επίκαιρη αλλά αποκτά μια νέα ψηφιακή διάσταση.

Η έννοια της virtù, που συχνά παρερμηνεύεται ως πονηριά ή σκληρή κυριαρχία, στην πραγματικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ενός ηγέτη να κατευθύνει συμπεριφορές και να επηρεάζει τις αντιλήψεις. Σήμερα αυτή η ικανότητα δεν ασκείται σε βασιλικές αυλές αλλά μέσω αλγορίθμων και ψηφιακών πλατφορμών.

Virtù 2.0: Η νέα σφαίρα επιρροής

Η δύναμη πλέον δεν επιβάλλεται με βία αλλά αποκτάται μέσω έξυπνων στρατηγικών ψυχολογικής επιρροής. Η virtù λειτουργεί ως αρχιτεκτονική πίστης: όχι μέσω καταναγκασμού αλλά μέσα από εμπειρίες που αγγίζουν τα συναισθήματα και καθιστούν την “αποχώρηση” να φαίνεται προδοσία.

Αυτό που οι οικονομολόγοι αποκαλούν «κόστη μεταστροφής»,ο Μακιαβέλι θα το χαρακτήριζε «ψυχολογική παγίδευση». Σήμερα, η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι το ιδανικό εργαλείο για αυτόν τον σκοπό.

Οι τέσσερις μακιαβελικές στρατηγικές στην εποχή της ΤΝ

• Προσωποποίηση: Με τη βοήθεια εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης οι επιχειρήσεις προσαρμόζουν τα προϊόντα τους στις ανάγκες κάθε χρήστη ξεχωριστά.Δημιουργούν έτσι ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς κάνοντάς τους να νιώθουν μοναδικοί.
• Kόστη μεταστροφής: Αυτή η στρατηγική αποβλέπει στο να καθιστά δύσκολη την αποχώρηση από μια υπηρεσία ή προϊόντα μέσω συμβολαίων ή κλειδωμένων δεδομένων. Όσο μεγαλύτερα είναι τα «κόστη» αλλαγής τόσο πιο σταθερή παραμένει η εξουσία.
• Συναισθηματική εμπλοκή: Μέσω ανταμοιβών και κοινοτικών δράσεων οι επιχειρήσεις ενισχύουν τη συναισθηματική σύνδεση με τους πελάτες τους, κάνοντάς τους μέρος μιας κοινότητας όπου το brand γίνεται σύμβολο κοινωνικού status.
• Παρακολούθηση και ανατροφοδότηση: Χρησιμοποιώντας αισθητήρες και ανάλυση δεδομένων κάθε χρήστη παρέχουν πλήρη εικόνα για τις συμπεριφορές τους ώστε να προβλέπουν τις επόμενες κινήσεις τους.

Η ΤΝ ως σύμβουλος – στρατηγός

Aυτή τη στιγμή η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί ως ο «ψηφιακός σύμβουλος» του μακιαβελικού ηγέτη. Εκεί όπου ο Μακιαβέλι μιλούσε για συλλογή πληροφοριών τώρα έχουμε:

• A.I Precision Targeting (στόχευση ακριβείας): Ανάλυση κάθε ανάγκης του χρήστη ώστε τα μηνύματα να γίνουν ακριβώς όσα χρειάζεται ν’ ακούσει για να παραμείνει πιστός στη μάρκα.
• A.I Adaptive Strategy (Προσαρμοζόμενες στρατηγικές): Δυνατότητα συνεχούς δοκιμής στρατηγικών σε πραγματικό χρόνο ώστε οι καμπάνιες ν’ ανταγωνίζονται δυναμικά όπως ένα σχέδιο μάχης εν κινήσει.
• A.I narrative Control (Ελεγχόμενο αφήγημα):  Διαχείριση της εικόνας ενός οργανισμού μέσα από ελεγχόμενο περιεχόμενο δημιουργώντας είτε εμπιστοσύνη είτε αμφιβολίες ανάλογα με τις ανάγκες.»

Η εξουσία ως τεχνολογικό οικοσύστημα

Ο σημερινός “ψηφιακός άρχοντας” δεν είναι ένας βασιλιάς αλλά μια πλατφόρμα . Διατηρεί την εξουσία όχι με όπλα , αλλά μέσω δεδομένων , αλγορίθμων κι ψυχολογικής επιρροής . Καθοδηγεί επιλογές , δημιουργεί εξαρτήσεις κι αποκλείει ανταγωνιστές με ακρίβεια .

Η επιρροή γίνεται τόσο βαθιά ώστε οι πλατφόρμες αρχίζουν ν’ αποτελούν το μοναδικό φυσικό περιβάλλον για τον χρήστη . Οι εναλλακτικές μοιάζουν ξένες , δυσνόητες κι ανεπαρκείς .

Ποιος διαμορφώνει ποιον ;

Με τις πολλές δυνατότητές της , η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί ένα από τα πιο μακιαβελικά “εργαλεία” που έχουν εμφανιστεί ποτέ . Ωστόσο , αυτή καθ’ εαυτού δεν έχει κακοβουλία – είναι ουδέτερη : ένα εργαλείο στρατηγικής . Το αν θα οδηγήσει σε αυταρχισμό ή πρόοδο έγκειται στον τρόπο χρησιμοποίησης της απ’ αυτούς που την κατέχουν .

Όπως καταλήγει ο Paulo Cardoso do Amaral , το ζήτημα αυτό δεν είναι θεωρητικό αλλά επείγον : Θα διαμορφώσουμε εμείς την τεχνητή νοημοσύνης σοφά ή θα μας διαμορφώσει εκείνος ;