“`html

Αναστολή Αιτήσεων Ασύλου: Επιφυλάξεις του Συνηγόρου του Πολίτη

Ο Συνήγορος του Πολίτη εκφράζει ανησυχίες σχετικά με την προτεινόμενη αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου για τους μετανάστες που φτάνουν στην Ελλάδα από τη Βόρεια Αφρική, μέσω ενός υπομνήματος που αφορά την τροπολογία που αναστέλλει την εξέταση των αιτήσεών τους για τρεις μήνες. Παρόλο που αναγνωρίζει τις πιέσεις λόγω της αύξησης των αφίξεων στην Κρήτη και χαιρετίζει τη δημιουργία Κέντρου Πρώτης Υποδοχής, επισημαίνει ότι η απαγόρευση πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και οι επιστροφές χωρίς καταγραφή παραβιάζουν το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Το υπόμνημα τονίζει επίσης τη σημασία της αρχής της μη επαναπροώθησης (non-refoulement) και καλεί την κυβέρνηση να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Κράτος Δικαίου και την ΕΕ.

Λεπτομέρειες του Υπομνήματος

«Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,
Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,
Ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο των συνταγματικών καθηκόντων του και της νομικής αρμοδιότητάς του για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων καθώς και τη διασφάλιση της νομιμότητας (άρθρο 1 ν.3094/2003), εξετάζει ετησίως πολλές αναφορές σχετικές με το δικαίωμα πρόσβασης στο άσυλο, τις διαδικασίες εξέτασης αυτών των αιτήσεων καθώς και τις συνθήκες διαβίωσης μεταναστών και αιτούντων άσυλο σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες.»

Η ανεξάρτητη αρχή θεωρεί ότι η ανακοίνωση δημιουργίας Κέντρου Πρώτης Υποδοχής στην Κρήτη είναι ένα θετικό βήμα προς μια πιο αξιοπρεπή μεταχείριση των νεοεισερχομένων. Η ίδρυση μόνιμης δομής είναι σίγουρα προτιμότερη από τη συνεχιζόμενη «προσωρινή» λύση σε εκθεσιακούς χώρους ή άλλους περιορισμένους χώρους που χρησιμοποιούνται πρόσφατα σε διάφορες περιοχές της Κρήτης για μεγάλο αριθμό μεταναστών. Η έλλειψη κρατικών δομών μπορεί να ενισχύσει φαινόμενα ξενοφοβίας ή ρατσιστικών επιθέσεων.

Ωστόσο, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε τα ευρήματα σχετικά με τις υφιστάμενες κλειστές ελεγχόμενες δομές καθώς επίσης προτάσεις μας για βελτίωση βασικών υπηρεσιών όπως η ιατρική περίθαλψη αλλά και η κατάλληλη ανταπόκριση στις ανάγκες ευάλωτων ατόμων (βλ. ειδική έκθεση Απριλίου 2024). Επίσης, δεδομένου ότι δεν υπάρχει σαφής ημερομηνία λήξης χρήσης προσωρινών χώρων φιλοξενίας, θα θέλαμε να τονίσουμε συστάσεις ειδικά για τη χώρα μας από την Επιτροπή Προστασίας κατά Βασανισμών (CPT).

Aυξημένες Ροές Μετακινούμενων Πληθυσμών

Οι ροές πληθυσμών από τα παράλια της Λιβύης προς την Κρήτη έχουν αυξηθεί δραματικά από αρχές έτους (320% αύξηση το πρώτο εξάμηνο σύμφωνα με επίσημα στοιχεία), γεγονός που απαιτεί άμεσα μέτρα αντίκτυπου στη διοίκηση ώστε να υπάρξει καλύτερη επιχειρησιακή ετοιμότητα.

• Ενίσχυση δυνάμεων: Αυξημένη παρουσία ΕΛΑΣ & ΛΣ/ΕΛΑΚΤ.
• Μεταφορά πληθυσμού: Άμεσος σχεδιασμός μετάβασης σε οργανωμένες δομές.
• Kαταγραφή:
• Eφαρμογή διαδικασιών καταγραφής όλων όσων εισέρχονται στη χώρα.
• Mέτρα προστασίας:
• Eιδικές παροχές στους ευάλωτους πληθυσμούς όπως ασυνόδευτοι ανηλίκοι & οικογένειες.

Bασικές παροχές:

Ανακοίνωση για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Μεταναστών

Η προστασία από απάνθρωπες ή εξευτελιστικές ποινές και μεταχείριση είναι θεμελιώδης αρχή στο ευρωπαϊκό δίκαιο. Στο πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας, η μη επαναπροώθηση λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαδικασία απομάκρυνσης παράτυπων μεταναστών (άρθρο 5 της Οδηγίας Επιστροφών, 2008/115/ΕΚ). Η Οδηγία 2013/32/ΕΕ επιβεβαιώνει τη σημασία τόσο της ουσίας όσο και της διαδικασίας εξέτασης αιτήσεων ασύλου,εισάγοντας κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση διεθνούς προστασίας.

Οι κανόνες αυτοί καλύπτουν το δικαίωμα πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου (άρθρο 6) καθώς και ειδικές διαδικασίες στα σύνορα (άρθρο 43), με τις μόνο αποδεκτές παρεκκλίσεις να αφορούν τις προθεσμίες εξέτασης σε περιπτώσεις μεγάλου αριθμού αιτήσεων (άρθρο 6§5). Αυτές οι παρεκκλίσεις συνεπάγονται υποχρέωση ενημέρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής “μόλις παύσουν να συντρέχουν οι λόγοι εφαρμογής των εν λόγω έκτακτων μέτρων”.

Η Υπηρεσία Ασύλου είναι η μόνη αρμόδια αρχή σύμφωνα με το εσωτερικό και ενωσιακό δίκαιο που μπορεί να κρίνει την εγκυρότητα του αιτήματος διεθνούς προστασίας πριν από οποιαδήποτε μέτρα απομάκρυνσης. Έχει επίσης την εξουσία να αποφασίζει αν μια τρίτη χώρα είναι ασφαλής για την εξέταση τέτοιων αιτημάτων.

Η αναστολή πρόσβασης στην Υπηρεσία Ασύλου μπορεί να οδηγήσει σε επιστροφή χωρίς καταγραφή “στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής”, χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση αν υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις διασφάλισης του δικαιώματος μη επαναπροώθησης. Αυτό δεν φαίνεται συμβατό με τους κανόνες του διεθνούς και ενωσιακού δικαίου.

Τα παραπάνω ζητήματα έχουν ήδη τεθεί υπόψη της Κυβέρνησης σχετικά με αντίστοιχες διατάξεις που ισχύουν από την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) της 02.03.2020, όπου αναφέρθηκαν περιπτώσεις αλλοδαπών που υπέστησαν βασανιστήρια στις χώρες τους ή επικαλούνταν οικογενειακή συνένωση με πολίτες της ΕΕ.

Σημαντικές εξελίξεις σημειώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το Νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση το 2024, που περιλαμβάνει κανονισμούς όπως ο Κανονισμός 2024/1359/ΕΕ για κρίσιμες καταστάσεις στον τομέα αυτόν. Το νέο πλαίσιο θα τεθεί σε εφαρμογή από τον Ιούλιο του 2026 και θα επιτρέπει αποκλίσεις στις τρέχουσες διαδικασίες στα σύνορα λόγω μαζικών αφίξεων.

Ωστόσο, ούτε αυτό το νέο πλαίσιο θα επιτρέπει αναστολή υποβολής αιτημάτων ασύλου αλλά μόνο ταχεία διαδικασία εξέτασής τους (άρθρα 10,11 Κανονισμού). Η επίκληση σταθερότητας στην ΕΕ αγνοεί ότι η ίδια η Ένωση υιοθετεί άλλα μέτρα για τη διαφύλαξή της.

Με τιμή,
Ανδρέας Ι. Ποττάκης
Συνήγορος του Πολίτη

“Καμπανάκι” από την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ αναγνωρίζει τις πιέσεις που προκαλούν οι πρόσφατες αφίξεις μεταναστών στη Γαύδο και Κρήτη, τονίζοντας ότι τα κράτη έχουν δικαίωμα στη διαχείριση των συνόρων τους αλλά πρέπει να συμμορφώνονται προς το Διεθνές Δίκαιο.

“Ο Ύπατος Αρμοστής… Αυτή η παράδοση πρέπει να διατηρηθεί…” Η Ύπατη Αρμοστεία εκφράζει σοβαρή ανησυχία σχετικά με τροπολογία στο Ελληνικό Κοινοβούλιο που προβλέπει αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου στους νεοεισερχόμενους μέσω Βόρειας Αφρικής…

Η ανάγκη για ανθρωπιστικές προσεγγίσεις στις σύγχρονες προκλήσεις είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Αυτό περιλαμβάνει την ταχεία και δίκαιη διαδικασία εξέτασης αιτημάτων ασύλου, ώστε να αναγνωρίζονται άμεσα οι πραγματικοί πρόσφυγες. Η Ελλάδα, καθώς και άλλες χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν θα πρέπει να φέρουν το βάρος αυτής της πίεσης μόνες τους. Η Ύπατη Αρμοστεία θα συνεχίσει να υπογραμμίζει τη σημασία της ισχυρής ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και του διαμοιρασμού των ευθυνών για την υποστήριξη των χωρών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όπως η Ελλάδα.