Ο καφές δεν είναι απλώς μια καθημερινή συνήθεια. Για πολλούς από εμάς, αποτελεί μια ιεροτελεστία που μας συνοδεύει καθημερινά, βοηθώντας μας να ξεκινήσουμε τη μέρα μας με καλύτερη διάθεση και αυξημένη συγκέντρωση. Είμαστε διατεθειμένοι να ταξιδέψουμε χιλιόμετρα για μια κούπα ποιοτικού καφέ, να εξερευνήσουμε νέα χαρμάνια όπως οι θαλασσοπόροι του παρελθόντος και να συνδέσουμε τις αναμνήσεις της παιδικής μας ηλικίας με τον ζεστό ελληνικό καφέ που παρασκεύαζε η γιαγιά.
Ωστόσο, παρά την ρομαντική προσέγγιση αυτής της συνήθειας, η καφεΐνη —η ουσία που ευθύνεται για αυτές τις όμορφες στιγμές— είναι στην πραγματικότητα μια χημική ένωση που επηρεάζει τον οργανισμό μας με θετικά αλλά και αρνητικά αποτελέσματα.
Καφεΐνη και Χημεία
Η καφεΐνη είναι ένα φυσικό διεγερτικό που βρίσκεται κυρίως στον καφέ, το τσάι και τα φυτά του κακάο.Εμφανίστηκε μαζικά στην αγορά στα τέλη του 19ου αιώνα και ακολούθησαν τα ενεργειακά ποτά. Σήμερα, περίπου το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνει καθημερινά προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη, ενώ το ποσοστό αυτό φτάνει το 90% στους ενήλικες στη Βόρεια Αμερική.
Αποτελεί ένα διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι η πιο διαδεδομένη ψυχοδραστική ουσία στον κόσμο.Σε αντίθεση με πολλές άλλες ψυχοδραστικές ουσίες, η χρήση της είναι νόμιμη καθώς λειτουργεί ως ήπιο διεγερτικό που μπορεί να βελτιώσει την πνευματική εγρήγορση, να καταπολεμήσει την υπνηλία και να ενισχύσει τη σωματική απόδοση.
Η δράση της προκύπτει μέσω της αποτροπής σύνδεσης των υποδοχέων αδενοσίνης στον εγκέφαλο. Η αδενοσίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής ο οποίος επιβραδύνει τη δραστηριότητα των νευρώνων. Όταν αυτή συνδέεται στους υποδοχείς της προκαλεί υπνηλία. Η παρουσία της καφεΐνης εμποδίζει αυτή τη σύνδεση κι έτσι νιώθουμε πιο ξύπνιοι και σε εγρήγορση. Επιπλέον, αυξάνει τα επίπεδα άλλων νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη.
Αυτές οι χημικές ενώσεις σχετίζονται με την αντίδραση “μάχης ή φυγής”, κάνοντάς σας πιο alert και συγκεντρωμένους.
Ωστόσο, σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως νευρικότητα ή άγχος καθώς επίσης προβλήματα ύπνου. Οι επιδράσεις διαφέρουν ανάλογα με τον κάθε άνθρωπο· κάποιοι χρειάζονται μικρότερες ποσότητες για να αισθανθούν τις επιπτώσεις ενώ άλλοι απαιτούν περισσότερη.
Πώς επηρεάζει ο οργανισμός;
Ο καφές έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής κουλτούρας καθώς οι Ευρωπαίοι καταναλώνουν πάνω από 3 εκατομμύρια τόνους ετησίως! Σύμφωνα με έρευνα του Pricefox οι Έλληνες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως όσον αφορά την κατά κεφαλήν ετήσια κατανάλωση (3 κιλά), ενώ χώρες όπως η Ιταλία βρίσκονται πολύ πίσω (2,5 κιλά).
Μια έρευνα σε εργαστηριακούς αρουραίους αποκάλυψε ότι μόνο το άρωμα του καφέ μπορεί να μειώσει τα επίπεδα στρες τους! Οι επιστήμονες παρατήρησαν αλλαγές στα επίπεδα στρες μεταξύ εκείνων που εκτέθηκαν στη μυρωδιά του φρέσκου καφέ σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν εκτεθεί καθόλου.
Επιπλέον έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν συστηματικά προϊόντα περιεκτικά σε καφεΐνη έχουν έως 13% λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης λόγω των διεργασιών απελευθέρωσης ντοπαμίνης —της ορμόνης ευφορίας— αλλά επίσης χάρη στα αντιοξειδωτικά στοιχεία τους οποίους περιλαμβάνει ο ίδιος ο κόκκος του φρέσκου ελληνικού ή ξένου espresso!
Η θετική επίδρασή τους στο μεταβολισμό δεν πρέπει επίσης να παραγνωρίζεται: μπορεί μάλιστα μέχρι στιγμής αύξησης έως 11% στο μεταβολισμό σας! Αυτό σημαίνει ότι αν πίνετε περίπου τρεις κούπες ημερησίως μπορείτε θεωρητικά ακόμα κι αν φαίνεται μικρό —να κάψετε μέχρι σχεδόν 79 θερμίδες ημερησίως!
Επιπλέον υπάρχουν πολλά άλλα υγειονομικά ωφέλη: προστασία από ασθένειες όπως κίρρωση ή ακόμη μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης συγκεκριμένων τύπων όγκων σύμφωνα πάντα μ’ έρευνες επιστημονικών ιδρυμάτων!
Παρενέργειες
Γενικά θεωρείται ασφαλής αλλά πρέπει πάντα κανείς ν’ απολαμβάνει χωρίς υπερβολές γιατί υπάρχουν αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες όταν γίνεται κατάχρηση: άγχος; τρόμος; καρδιολογικές ανωμαλίες; όλα αυτά μπορούν εύκολα ν’ εμφανιστούν αν ξεπεράσετε τις προτεινόμενες δόσεις!
Στην περίπτωση λοιπόν όπου συνεχίζετε ν’ αντιμετωπίσετε προβλήματα εξάρτησης ίσως αξίζει τον κόπο μία προσωρινή αποχή ώστε τελικά όχι μόνο θα βελτιώσετε τη γενική σας υγεία αλλά θα μπορέσετε ίσως κάποια στιγμή ξανά χωρίς φόβο!