Σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Αποκαλύψεις και Επιπτώσεις

Στις 12 Φεβρουαρίου 2025, το politico και η δημοσιογράφος Νεκταρία Σταμούλη έφεραν στο φως ένα σοβαρό σκάνδαλο που αφορούσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ, αποκαλύπτοντας μια εκτενή απάτη σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας.Το άρθρο ανέφερε πώς Έλληνες πολίτες εισέπρατταν εκατομμύρια ευρώ από επιδοτήσεις για βοσκοτόπους που είτε δεν κατείχαν είτε δεν καλλιεργούσαν, στερώντας έτσι τα νόμιμα δικαιώματα από πραγματικούς αγρότες.

Η έρευνα αποκάλυψε επίσης την πιθανή συμμετοχή κρατικών αξιωματούχων καθώς και τις προσπάθειες κάλυψης του σκανδάλου από υψηλόβαθμους παράγοντες. Από εκείνη τη στιγμή «άνοιξε ο ασκός του Αιόλου», με συνεχείς αποκαλύψεις, παραιτήσεις και δηλώσεις σχετικά με την αποτυχία των αρχών να διαχειριστούν την κατάσταση. Μάλιστα, μόλις την περασμένη Παρασκευή παραιτήθηκαν κορυφαία στελέχη, συμπεριλαμβανομένου του Μάκη Βορίδη, λόγω των πιέσεων που προκάλεσε η υπόθεση.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχθηκε δημόσια ότι η κυβέρνηση απέτυχε να αντιμετωπίσει το ζήτημα.

Αναλυτική Εξέταση του Ρεπορτάζ

“Αγρότες” εισέπραξαν εκατομμύρια ευρώ για γη που δεν είχαν στην ιδιοκτησία τους ή δεν καλλιεργούσαν. Η απάτη κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε όλα τα χαρακτηριστικά μιας εσωτερικής υπόθεσης. Το Γραφείο Ευρωπαίου Εισαγγελέα (EPPO) διερευνά πολλές υποθέσεις όπου Έλληνες πολίτες από το 2017 λάμβαναν αγροτικές επιδοτήσεις της ΕE για βοσκοτόπους που ούτε κατείχαν ούτε είχαν μισθώσει ή για γεωργικές εργασίες που ποτέ δεν εκτέλεσαν.

Η έρευνα επικεντρώνεται στον τρόπο οργάνωσης αυτού του σχεδίου καθώς και στη πιθανή εμπλοκή κρατικών υπηρεσιών, κυρίως υπαλλήλων του οργανισμού ΟΠΕΚΕΠΕ. Παρά τις καταδίκες των απατεώνων σε δικαστήριο, κανένα στέλεχος του οργανισμού δεν έχει αντιμετωπίσει ποινικές ευθύνες μέχρι στιγμής. Αντίθετα, όποτε υπεύθυνοι προσπάθησαν να αναδείξουν το σκάνδαλο αυτό απομακρύνονταν με παρέμβαση υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης.

Τα ποσά που έχουν καταχραστεί ενδέχεται να φτάνουν τα 45 εκατ. ευρώ ετησίως σε μία από τις μεγαλύτερες απάτες στον αγροτικό τομέα των τελευταίων χρόνων. Η υπόθεση αυτή ήρθε στο προσκήνιο πριν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις της ΕE για τον νέο προϋπολογισμό 2028-2034.

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) Υπό Κριτική

The ελληνικό σκάνδαλο αναμένεται να εντείνει τις κριτικές κατά της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η οποία αντιστοιχεί στο ένα τρίτο ενός συνολικού προϋπολογισμού ύψους 1,3 τρισ. ευρώ για επτά χρόνια στην ΕE. Από τη δημιουργία της ΚΑΠ πριν πάνω από έξι δεκαετίες έως σήμερα οι χρηματοδοτήσεις συνδέονται κυρίως με την έκταση γης – γεγονός ευάλωτο σε καταχρήσεις όπως δείχνει η ελληνική περίπτωση.

“Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής”, , δήλωσε ότι απαιτείται καλύτερη διαχείριση πόρων ενώ ο αρμόδιος επίτροπος γεωργίας επιθυμεί τη συνέχιση αυτής της σύνδεσης μεταξύ γης και χρημάτων παρά τις αντιστάσεις άλλων χωρών μέλη στην ΕE προς μεταρρυθμίσεις.

Διαδικασία Αναγνώρισης Παρατυπιών

Mία από τις πρώτες γυναίκες που ανίχνευσαν αυτές τις παρατυπίες ήταν η επικεφαλής εσωτερικού ελέγχου του ΟΠЕΚΈ ΠΟΥΛΟΥ ΤΥΧEROPΟYΛΟΥ .Οι ανώτεροί της όμως την περιόρισαν αποκλείοντάς την πρόσβαση στα αρχεία αλλά πλέον έχει κληθεί να συμβάλει στις έρευνες παρέχοντας τεχνική υποστήριξη στους ευρωπαίους εισαγγελείς.
“Η μεθοδολογία”, , δήλωσε ο δικηγόρος Τυχεροπούλου στο POLITICO “οδήγησε στον εντοπισμό ενός εκτενούς κυκλώματος”. Ωστόσο υπήρχαν συστηματικές προσπάθειες δυσφήμισης εις βάρος αυτής μέσω πειθαρχικών διώξεων.
Ο οργανισμός έχει αλλάξει έξι προεδρίες μέσα στα τελευταία πέντε χρόνια ενώ όσοι προσπάθησαν να καθαρίσουν το σύστημα έχουν απομακρυνθεί άμεσα.

Eυρωπαίοι Εισαγγελείς Στην Πρώτη Γραμμή

Eυρωπαίοι εισαγγελείς διερευνούν αυτό το σκάνδαλο βοσκοτόπων ήδη από το 2021 εξετάζοντας περίπου εβδομήντα υποθέσεις σύμφωνα με πληροφορίες αξιωματούχων.
Μια δίκη ολοκληρώθηκε ήδη στην Ελλάδα οδηγώντας σε καταδίκες ενώ άλλοι δύο είναι προγραμματισμένοι στις 19 Φεβρουαρίου.

“Το σχέδιο”, , όπως περιγράφεται είναι τριών επιπέδων:

Οι περισσότερες ψευδείς δηλώσεις φαίνεται πως προέρχονται κυρίως από περιοχές όπως η Κρήτη όπου οι αγρότες λαμβάνουν σημαντικά ποσά επιδοτήσεων κάθε χρόνο.

Απάτες στον ΟΠΕΚΕΠΕ: Η Κρήτη και οι Ψευδείς Δηλώσεις Ιδιοκτησίας

Σύμφωνα με πληροφορίες, αγρότες από την Κρήτη διεκδικούν ιδιοκτησίες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, εκτείνοντας τη δραστηριότητά τους από τη βόρεια Ελλάδα μέχρι την Πελοπόννησο και τα νησιά. «Υπάρχουν πολλοί αγρότες από την Κρήτη που δηλώνουν γη σε όλη την Ελλάδα, χωρίς ποτέ να πέφτουν οι αιτήσεις στην ίδια περιοχή ή να δηλώνει κάποιος το ίδιο κομμάτι γης», ανέφερε αξιωματούχος.

Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί 34 περιπτώσεις αιτήσεων για γη εκτός Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης μιας αίτησης για οικόπεδο στη Βόρεια Μακεδονία, η οποία δεν ανήκει στην Ε.Ε., όπως αποκάλυψε το ελληνικό site «Inside Story». «Τους εντοπίσαμε το 2021 και τους ζητήσαμε να επιστρέψουν τα χρήματα», δήλωσε ανώνυμα πρώην υπάλληλος του ΟΠΕΚΕΠΕ λόγω της ευαισθησίας του θέματος. «Ωστόσο, το πρόβλημα ήταν πολύ πιο εκτεταμένο.»

Το 2019 δύο άτομα από το Ρέθυμνο ζήτησαν επιδοτήσεις για ενοικιαζόμενη γη στο νησί Τζια προοριζόμενη για βοσκοτόπους. Στην αίτηση περιλαμβάνονταν συμβόλαια μίσθωσης που ανέφεραν ως ιδιοκτήτες άλλους δύο κατοίκους του Ρεθύμνου. Έλαβαν περίπου 73.000 ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους. Την επόμενη χρονιά άλλοι δύο παραγωγοί μίσθωσαν την ίδια έκταση στην Τζια με διαφορετικούς ιδιοκτήτες στα συμβόλαια που υπέβαλαν στον ΟΠΕΚΕΠΕ.

«Οι ψευδείς ιδιοκτήτες των ίδιων εκτάσεων στην Τζια άλλαξαν συνεχώς», αναφέρει ο τότε πρόεδρος του ΟΠЕΚЕПE Γρηγόριος Βάρρας σε πόρισμα προς τους εισαγγελείς του Ρεθύμνου. «Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις συνέργειας.» Το ελληνικό δικαστήριο καταδίκασε τους απατεώνες τον περασμένο Οκτώβριο με ποινές φυλάκισης μεταξύ 12 έως 24 μηνών – τις πρώτες σημαντικές καταδίκες σχετικά με τις ψευδείς δηλώσεις βοσκοτόπων.

Σε άλλη υπόθεση που θα εξεταστεί στις 19 Φεβρουαρίου ένας κάτοικος της Κρήτης ισχυρίζεται ότι είναι ιδιοκτήτης βοσκοτόπου στο Γράμμο στη βορειοδυτική Ελλάδα και κατηγορείται μαζί με συγγενικά του πρόσωπα ότι έλαβαν χιλιάδες ευρώ υποστηρίζοντας πως μισθώνουν μεγάλη έκταση κοντά στα σύνορα με την Αλβανία.

Διοικητικές Παρεμβάσεις

Τα στελέχη του ΟΠЕΚΈΠΈ που προσπάθησαν να αποκαλύψουν αυτό το κύκλωμα παραμερίστηκαν διαδοχικά από υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης. Πρώτος απομακρύνθηκε ο Γρηγόρης Βαρράς κατά τη διάρκεια της θητείας του οποίου αποκαλύφθηκαν οι πρώτοι παρατυπίες το 2020.

“Αυτή η μέθοδος ελέγχου αποκάλυψε ένα εκτεταμένο κύκλωμα μέσω ψευδών δηλώσεων”, δήλωσε ο δικηγόρος της Παρασκευής Τυχεροπούλου, η οποία είχε αναλάβει τον έλεγχο των υποθέσεων αυτών.

“Η έλλειψη επαρκών διορθωτικών μέτρων μπορεί να οδηγήσει σε ανάκληση διαπίστευσης,”, προειδοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τις ελληνικές αρχές μετά από πρόστιμο ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ λόγω κακής διαχείρισης στον οργανισμό OPEKEPE σχετικά με επιδοτήσεις των τελευταίων ετών.

Nέα Δράση και Αντίκτυποι

Tον Σεπτέμβριο ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε σχέδιο δράσης για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών στον οργανισμό OPEKEPE ενώ ακολούθησαν νέες εξελίξεις μετά τις πρόσφατες καταδικαστικές αποφάσεις κατά των απατεώνων στην υπόθεση της Τζιας.

Αλλαγές στον ΟΠΕΚΕΠΕ και Αντιδράσεις

Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την απομάκρυνσή της, ο Μπαμπασίδης δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει προσωπικά ζητήματα. Παρόλο που το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει εγκρίνει το αίτημα, ο Τσιάρας δεν έχει υπογράψει ακόμα τη μετάθεση.Απέφυγε να αναφερθεί στην πορεία της απόσπασης.

Ο υπουργός είχε συνάντηση με στελέχη της EPPO στα τέλη Νοεμβρίου.Οι λεπτομέρειες αυτής της συνάντησης παραμένουν μυστικές, ωστόσο λίγες ημέρες αργότερα ζήτησε την παραίτηση του Μπαμπασίδη. Η Εισαγγελία επιβεβαίωσε τη διεξαγωγή της συνάντησης χωρίς να δώσει περισσότερες πληροφορίες για το περιεχόμενό της.

«Η εντολή μου προς τη νέα διοίκηση είναι η άμεση εφαρμογή του σχεδίου δράσης. Αυτό είναι το μεγάλο μας στοίχημα», δήλωσε ο Τσιάρας στο POLITICO.

Σχολιάζοντας την κατάσταση, ο Μπαμπασίδης ανέφερε ότι οι υπουργοί έχουν την εξουσία να διορίζουν και να απολύουν στελέχη οργανισμών που βρίσκονται υπό την εποπτεία τους. Υποστήριξε ότι η δική του θητεία χαρακτηρίστηκε από «δίκαιες, διαφανείς και έγκαιρες πληρωμές», με 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ να έχουν καταβληθεί το 2024 μετά από ενδελεχείς ελέγχους.

Αναφέρθηκε επίσης στις αποπληρωμές παλαιών χρεών καθώς και στη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας για καταγγελίες απάτης.

Aξιωματούχος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τόνισε: «Οι δυσλειτουργίες στον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι πρόσφατες· δεν αφορούν μόνο τη σημερινή πολιτική ηγεσία – ούτε καν αυτήν την κυβέρνηση. Τα προβλήματα έχουν βαθιές ρίζες και όσο τα αγνοούμε τόσο χειροτερεύουν».

«Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα άλλες υποθέσεις να οδηγηθούν στα δικαστήρια. Η εντολή του υπουργού Τσιάρα είναι ξεκάθαρη: πλήρης και εις βάθος διερεύνηση κάθε καταγγελίας», πρόσθεσε ο ίδιος αξιωματούχος διευκρινίζοντας ότι δεν μπορεί να σχολιάσει υποθέσεις που εκκρεμούν στη Δικαιοσύνη.

Στα τέλη Ιανουαρίου,ο Τσιάρας διόρισε τον Νικόλαο Σαλάτα,πρώην δικαστή,ως νέο πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ – τον έκτο κατά σειρά μέσα σε πέντε χρόνια.

“Τι σχέση έχει ένας συνταξιούχος δικαστής με τα αγροτικά θέματα;” αναρωτήθηκε στη Βουλή ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης. “Ή μήπως χρησιμοποιείτε έναν συνταξιούχο δικαστή επειδή το βασικό του “προσόν” είναι να μαζέψει τα κομμάτια [στοιχείων] που ήδη ερευνούν οι ευρωπαϊκές αρχές;” Οι Έλληνες εισαγγελείς αρνήθηκαν μέχρι στιγμής να σχολιάσουν τις εξελίξεις αυτές.