Στη μεγάλη Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, υπό την προεδρία του Μιχάλη Πικραμένου και με τις εισηγήτριες συμβούλους Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου-Κόλλια και Χριστίνα Μπολόφη, εξετάστηκαν τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης που υπέβαλε η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ), καθώς και καθηγητές των ΑΕΙ και Κολεγίων. Οι αιτήσεις αυτές αφορούν την υπουργική απόφαση για τη δημιουργία ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Ο νόμος 5094/2024 καθορίζει τις διαδικασίες αδειοδότησης για τη λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών κρατικών ή ιδιωτικών Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων στην Ελλάδα,τα οποία λειτουργούν ως Νομικά Πρόσωπα Ειδικού Σκοπού (ΝΠΠΕ). Αυτά τα ιδρύματα είναι μη κερδοσκοπικά, γεγονός που σημαίνει ότι οι μέτοχοί τους δεν λαμβάνουν μερίσματα, ενώ οι φοιτητές καταβάλλουν δίδακτρα.
Οι προσφεύγοντες ζητούν από το ΣτΕ να αναστείλει την ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στη χώρα μας, ειδικότερα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, υποστηρίζοντας ότι αυτό παραβιάζει συνταγματικές διατάξεις.
Συγκεκριμένα,οι καθηγητές ΑΕΙ και η ΠΟΣΔΕΠ ισχυρίζονται ότι οι διατάξεις του ν. 5094/2024 έρχονται σε αντίθεση με το άρθρο 16 του Συντάγματος που προβλέπει την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από ΝΠΔΔ καθώς επίσης απαγορεύει τη σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες και εγγυάται δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες.
Ακόμη υποστήριξαν ότι η ύπαρξη ιδιωτικών Πανεπιστημίων θα υπονομεύσει τις εγγυήσεις του άρθρου 16 σχετικά με την ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης καθώς επίσης θα επηρεάσει αρνητικά την ακαδημαϊκή ελευθερία.
Τα Κολέγια επισημαίνουν πως ο ν. 5094/2024 προκαλεί στρέβλωση στην αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών στη χώρα μας δημιουργώντας δύο κατηγορίες παρόχων υπηρεσιών. Υπογραμμίζουν πως αυτό υποβαθμίζει τα Κολέγια σε δεύτερης κατηγορίας παρόχους αφού αναγνωρίζει άλλα νομικά πρόσωπα ως επίσημα «παραρτήματα» που χορηγούν πτυχία ισότιμα με αυτά των Ελληνικών ΑΕΙ. Παράλληλα τονίζουν πως ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των ΝΠΠΕ περιορίζει τις ελευθερίες σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο για εγκατάσταση αλλοδαπών εκπαιδευτήριων.Κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας συζητήθηκε κατά πόσο πρέπει να γίνει μια δυναμική ερμηνεία του άρθρου 16 ώστε να επιτραπεί η εγκατάσταση πανεπιστημίων τρίτων χωρών στην Ελλάδα ή αν αυτό συνιστά παραβίαση των συνταγματικών αρχών.
Αξιολογήθηκε επίσης ότι μέσω της λειτουργίας αυτών των πανεπιστημίων οι καθηγητές στα Κολέγια θα μπορούσαν να γίνουν μέλη Διδακτικού προσωπικού στα δημόσια πανεπιστήμια ενώ υπάρχει πιθανότητα συμμετοχής τους στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο στο μέλλον.Τονίσθηκε πως το άρθρο 16 μιλάει για δωρεάν παιδεία αλλά μέσω της ίδρυσης ιδιωτικών Πανεπιστημίων «η δωρεάν παιδεία μετατρέπεται σε επιχειρηματική», όπου οι φοιτητές γίνονται πελάτες κι οι καθηγητές αποκτούν εμπορικό χαρακτήρα παρά το γεγονός ότι ο νομοθέτης είχε σκοπό μόνο Δημόσια Πανεπιστήμια. Οι προσφεύγοντες ζήτησαν επίσης να αποσταλεί σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕE).
Αντίθετα, άλλες πλευρές υποστήριξαν ότι το κρατικό μονοπώλιο στον εκπαιδευτικό τομέα έχει πλέον καταργηθεί λόγω ευρωπαϊκών κανονισμών κι έτσι είναι δυνατή η εγκαθίδρυση αλλοδαπων πανεπιστημιακών φορέων στην Ελλάδα. Επιχειρήματα ανέφεραν πως αυτή η εξέλιξη μπορεί να περιορίσει τον αριθμό των Ελλήνων φοιτώντας στο εξωτερικό – περίπου 40.000 Έλληνες σπουδάζουν σήμερα στο εξωτερικό. Με τη δυνατότητα ίδρυσης ξένων πανεπιστημιακών τμημάτων στη χώρα μας θα μειωθεί η οικονομική αιμορραγία προς άλλες χώρες καθώς οι φοιτηταίες θα μπορούν πλέον να σπουδάσουν κοντύτερα στον τόπο κατοικίας τους.
Τονίσθηκε ακόμη πως τα νέα αυτά Ιδιωτικά Πανεπιστήμια δεν θίγουν τη λειτουργία των δημόσιων ελληνικών Ανωτάτων Ιδρυμάτων ούτε πρόκειται να εξαφανιστεί το κρατικό μονοπωλιακό καθεστώς που συνεχίζει να υφίσταται στα Ελληνικά ΑEΙ.
Η διασταλτική ερμηνεία του άρθρου αυτού παρέχει δυνατότητα παροχής εκπαίδευσης ακόμα κι από μη κρατικά Ιδρύματα χωρίς ωστόσο αυτός ο κανόνας να κλείνει τις πόρτες στις ευρωπαϊκές πρακτικές.Το δικαστήριο επιφυλάχθηκε σχετικά με την έκδοση αποφάσεων.