Η Τέχνη των Viral Memes

Πολλοί επιθυμούν να δημιουργήσουν το ιδανικό meme, εκείνο που δεν θα παραμείνει μόνο στο κινητό τους αλλά θα αρχίσει να διαδίδεται από οθόνη σε οθόνη, αναδημοσιευόμενο και μεταμορφούμενο. Όπως θα έλεγε και ο Μπόρομιρ στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών: «Δεν φτιάχνει κάποιος έτσι απλά ένα meme που θα γίνει viral».

Τι καθιστά ένα meme πραγματικά “μεταδοτικό”;

Αυτό το ερώτημα εξερεύνησε στη στήλη “Mini Philosophy” του Big Think, ο Jonny Thomson σε συνεργασία με τη φιλόσοφο Idil Galip. Το αποτέλεσμα είναι μια μικρή φιλοσοφία του διαδικτύου που αποκαλύπτει ότι τα memes είναι πολύ περισσότερα από αστείες εικόνες με λεζάντες. Η έννοια της «ιογένειας», ή αλλιώς virality στα ελληνικά, δεν είναι αποκλειστικότητα του TikTok. Ο Thomson μας υπενθυμίζει τον Μαρτίνο Λούθηρο, ο οποίος ανάρτησε τις 95 Θέσεις του σε μια εκκλησία και -με τη βοήθεια της τυπογραφίας- προκάλεσε τη Μεταρρύθμιση. Ένα είδος «πρώτου viral κειμένου», που ξεκίνησε από μια γωνιά της Γερμανίας και κατέληξε να αλλάξει τον κόσμο.

Σήμερα οι αντίστοιχες εκρήξεις συμβαίνουν μέσω gifs, βίντεο και εικόνων που ταξιδεύουν με την ταχύτητα ενός scroll. Είναι τα memes μία νέα γλώσσα ή τέχνη; Η απάντηση είναι ότι αποτελούν συνδυασμό και των δύο.Τα memes λειτουργούν ως εικόνες που επικοινωνούν συναισθήματα: μπορούν να εκφράσουν απογοήτευση, ειρωνεία ή ακόμα και απελπισμένη αισιοδοξία μέσα από μία μόνο εικόνα — όπως το γνωστό meme με τον σκύλο που κάθεται ήρεμος μέσα σε μια φλεγόμενη κουζίνα.

Οι τρεις κανόνες για την επιτυχία ενός meme

Η Galip προτείνει τρεις βασικούς παράγοντες για την επιτυχία ενός meme:

1. Έκπληξη: Ένα καλό meme έχει τη δύναμη να σου τραβήξει την προσοχή κατά τη διάρκεια του scrolling. Ξεχωρίζει ανάμεσα στο πλήθος περιεχομένου εκεί έξω κι ενισχύει την ανάγκη σου να το μοιραστείς.
2. Ταύτιση: Τα memes πρέπει να έχουν ευρεία αναγνώριση ώστε οι άνθρωποι από διαφορετικά υπόβαθρα — όπως ένας Ιάπωνας φοιτητής στο μετρό ή ένας Αργεντινός αγρότης — να μπορέσουν όλοι τους να δουν το ίδιο meme και να σκεφτούν: «Αυτό μου ταιριάζει». Συχνά αγγίζουν κοινά ανθρώπινα συναισθήματα χωρίς όνομα.
3. Eυελιξία: Για ένα meme ώστε πραγματικά να γίνει viral χρειάζεται ευελιξία στην προσαρμογή του περιεχομένου του ώστε αυτό εύκολα μπορεί ν’ αναδημιουργηθεί ή ν’ αλλάξει μορφή.

The famous “It’s not that simple…” from The Lord of the Rings is a prime example of this versatility; it resonates because nearly every aspect of life has something that seems ridiculously tough to achieve while others perceive it as easy.

Aπό αυθορμητισμό στην παραγωγή

The irony lies in the fact that while memes initially emerged as a spontaneous and collective language of the internet, they are increasingly being “manufactured”. Bots and coordinated campaigns can inflate a joke untill it goes viral—not like a catchy summer song but more akin to an advertisement falling from the sky.

This raises a philosophical question: Is something still considered a meme if it wasn’t born out of users’ chaotic creativity? Perhaps not entirely; as like any language, a meme belongs to those who share it, distort it and rewrite it over time. Ultimately its value lies in this very chaos that makes the internet so unpredictable and profoundly… human.