Πυρκαγιές στην Ελλάδα: Ανάλυση και Χρηματοδότηση

Στο πρώτο μισό του Αυγούστου φέτος, 130.000 στρέμματα κατέληξαν σε στάχτη στην Ελλάδα λόγω των σοβαρών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν σε περιοχές όπως η Χίος, η Φιλιππιάδα, η Ζάκυνθος, η Αχαΐα, η Κερατέα και η Ηλεία. Σύμφωνα με το WWF Ελλάς, αυτός ο αριθμός είναι «αρκετά πάνω από τον μέσο όρο καμένων εκτάσεων της τελευταίας εικοσαετίας».Ο μεγάλος αριθμός των καμένων εκτάσεων προκαλεί ανησυχία για ακόμη ένα καλοκαίρι. Μια πρόσφατη ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου αναδεικνύει την πορεία της ενωσιακής χρηματοδότησης που παρέχεται στη χώρα μας για την καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών.

Παρά το γεγονός ότι έχουν διατεθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για αυτόν τον σκοπό, τίθεται υπό αμφισβήτηση η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δράσεων δασοπροστασίας που χρηματοδοτούνται. Επιπλέον,τα ποσοστά απορρόφησης ευρωπαϊκών κονδυλίων στη χώρα μας είναι ανησυχητικά χαμηλά.

Δισεκατομμύρια ευρώ σε έργα

Ο στόχος της συγκεκριμένης αξιολόγησης ήταν να εξεταστεί πώς χρησιμοποιήθηκε η ενωσιακή χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών στην ΕΕ. Οι ελεγκτές επικεντρώθηκαν στα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία καθώς και στον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Αναλύθηκαν έργα από τις προγραμματισμένες περιόδους 2014-2020 και 2021-2027 στις χώρες Ελλάδα, Ισπανία, Πολωνία και Πορτογαλία.

Η ενωσιακή χρηματοδότηση που διατέθηκε σε αυτές τις τέσσερις χώρες κατά την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται περίπου στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Παρόμοια ποσά έχουν προγραμματιστεί για την περίοδο 2021-2027 ενώ ήδη έχει διατεθεί επιπλέον ποσό ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον ΜΑΑ για το διάστημα 2020-2026.

Ωστόσο σύμφωνα με την έκθεση «ελάχιστες ήταν οι διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των έργων που χρηματοδοτήθηκαν με ενωσιακούς πόρους», γεγονός που εγείρει αμφιβολίες σχετικά με τη μακροχρόνια βιωσιμότητά τους.

Aναγνώριση κινδύνου πυρκαγιάς

Επιπλέον παρατηρήθηκε ότι «παρά το γεγονός ότι οι χώρες μέλη χρησιμοποιούσαν συχνά τον κίνδυνο πυρκαγιάς ως κριτήριο επιλεξιμότητας ή επιλογής έργων», οι χάρτες κινδύνου δεν είχαν ενημερωθεί στις περισσότερες περιπτώσεις. Στην Ελλάδα συγκεκριμένα ο χάρτης καθορισμού περιοχών υψηλού κινδύνου δεν έχει ανανεωθεί από το έτος 1980.

Βιωσιμότητα δράσεων πρόληψης

Eπίσης οι ελεγκτές τόνισαν πως «η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δράσεων πρόληψης δεν εξασφαλίζεται πάντα». Για παράδειγμα απαιτείται συνεχής συντήρηση αντιπυρικών ζωνών ή καθαρισμός βλάστησης ώστε να παραμένουν αποτελεσματικές αυτές οι παρεμβάσεις.

Sτην περίπτωση της Ελλάδας συνολικά έχουν διατεθεί περίπου 837 εκατομμύρια ευρώ μέσω του ΜΑΑ όπου το μεγαλύτερο ποσοστό (56%) αφορά προγράμματα πρόληψης ενώ μόλις το 10% αφορά αποζημιώσεις μετά από φωτιές.

Xρηματοδότηση μετά τη λήξη του ΜΑΑ

Pαρ’ όλα αυτά δεν υπάρχουν στοιχεία δείχνουν πως υπήρχαν σχέδια σχετικά με τη συνέχιση της χρηματοδότησης συντήρησης μετά τη λήξη του ΜΑΑ κάτι που σημαίνει ότι ο αντίκτυπος αυτής μπορεί να περιοριστεί στα επόμενα χρόνια μόνο.
Στην περίπτωση της Ελλάδας αλλά κι άλλες χώρες όπως Πορτογαλία παρατηρείται πως υπάρχει μεγάλη εξάρτηση από αυτήν τη βοήθεια χωρίς σχέδιο αυτονομίας στο μέλλον.

Eλληνικό Σχέδιο Ανάπτυξης

Tο Ελληνικό Σχέδιο Ανάπτυξης είχε υποστεί σημαντικές τροποποιήσεις ώστε να αντανακλά τις νέες ανάγκες στον τομέα πρόληψη κατά τις αναθεώρηση του σχεδίου φέτος αυξήθηκαν σημαντικά τα κονδύλια προς αυτήν την κατεύθυνση.
Eιδικότερα προβλέφθηκε νέο πρόγραμμα ύψους €470 εκατ., ενώ μειώθηκαν δραματικά κονδύλια προς άλλες δράσεις όπως αναδάσωσεις.

Tελευταίες εξελίξεις στα έργα αναδάσωσης

Mάλιστα σημειώνονται καθυστερήσεις λόγω χαμηλής συμμετοχής στις προσφορές καθώς επίσης τεχνικά ζητήματα γύρω απο νέα τεχνολογία υποστήριξης φυτεύσεων.
O στόχος είναι αύξηση επιτυχίας φυτεύσεων ωστόσο φαίνεται πως θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να ολοκληρωθούν πλήρεις διαδικασίες.