Αναμόρφωση της Σχέσης Πολιτείας και Πολίτη

«Μετασχηματίζουμε την σχέση Κράτους – πολίτη. Η Πολιτεία μπορεί να διορθώνει, να μαθαίνει, να αναγνωρίζει ,να αποκαθιστά. Αυτό το νομοσχέδιο είναι βήμα ευθύνης που κάνει το ελάχιστο από αυτό που όφειλε η Πολιτεία» δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του νομοσχεδίου για το νέο “Πλαίσιο σχετικά με τις κοινωφελείς περιουσίες, ιδρύματα και δωρεές προς το Δημόσιο – Παρεμβάσεις σε Φορολογικούς Κώδικες”.

Ο κ. Πιερρακάκης τόνισε ότι «όταν μιλάμε για Κοινωφελή Ιδρύματα και το Ζάππειο δεν μιλάμε απλά για ακίνητα ή ισολογισμούς και νομικά σχήματα, αλλά για κάτι βαθύτερο: τον τρόπο που μια κοινωνία αλληλεπιδρά με την ιστορία της ενώ ταυτόχρονα σχεδιάζει τις επενδύσεις της στο μέλλον». Υπογράμμισε πως τα κοινωφελή ιδρύματα προήλθαν από ανθρώπους που πίστευαν ότι ο πλούτος συνιστά κοινωνική ευθύνη πέρα από προσωπικό δικαίωμα.

«Αφήνοντας κληρονομιές», συνέχισε ο υπουργός, «στόχευαν στη διαρκή προσφορά στην κοινωνία αντί στην ακινησία». Ωστόσο, όπως παρατήρησε ο κ. Πιερρακάκης, «η αδράνεια έχει γίνει συχνά η ασφαλής επιλογή», οδηγώντας σε σημαντική στασιμότητα των κοινωφελών περιουσιών λόγω έλλειψης εργαλείων δράσης.

Ο υπουργός επισήμανε την ανάγκη αλλαγής παραδείγματος: «Τα κοινωφελή ιδρύματα πρέπει να αξιολογούνται όχι μόνο βάσει ύπαρξης αλλά κυρίως βάσει αποτελεσματικότητας». Το νέο πλαίσιο επικεντρώνεται σε τρεις βασικές έννοιες: Γνώση, Διαφάνεια και Δράση.

Μέσω του Ενιαίου Ηλεκτρονικού Μητρώου Κοινωφελών Περιουσιών θα υπάρχει πλήρης εικόνα των ιδρυμάτων καθώς επίσης θα συνδέεται η διαφάνεια με τη λειτουργικότητα τους. Οι πράξεις που δεν καταγράφονται δεν έχουν νομική ισχύ πλέον.

Η αδράνεια πλέον καθορίζεται αντικειμενικά ώστε να ενεργοποιούνται διαδικασίες επανεκκίνησης όταν ένα ίδρυμα δεν δημοσιοποιεί στοιχεία ή δεν κατευθύνει πόρους στον σκοπό του.

Ρόλος Νέας Διαχείρισης Αδρανών Περιουσιών

Σχετικά με τον νέο φορέα διαχείρισης των αδρανών περιουσιών ανέφερε ότι αυτός θα έχει καθοριστικό ρόλο χωρίς όμως να υποκαθιστά τη φυσιολογική λειτουργία των ιδρυμάτων. Όταν οι διοικήσεις εγκαταλείπουν τη λειτουργία τους προσωρινά παρεμβαίνει η Πολιτεία ώστε να προστατεύσει τον κοινωφέλη σκοπό.

Zappio ως Σύμβολο Μετάβασης

Aναφορικά με τις ρυθμίσεις ειδικά για το Ζάππειο είπε ότι αποκτά έναν ιδιαίτερο συμβολικό ρόλο στη μετάβαση αυτή. Ένας χώρος γεμάτος ιστορία που χρειάζεται εκσυγχρονισμό στις δομές του χωρίς όμως να χάνει τον δημόσιο χαρακτήρα του.

Kοινωνικές Ρυθμίσεις μετά από Τραγωδίες

Mε αναφορά στις υπόλοιπες διατάξεις του νομοσχεδίου σημείωσε πως αυτές φέρουν κοινωνικό πρόσημο ειδικά όσον αφορά τις τραγωδίες στο Μάτι και στη Μάνδρα Αττικής.
«Καμία αποζημίωση δε μπορεί να φέρει πίσω τους χαμένους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός προσθέτοντας πως είναι απαραίτητο η πολιτεία να μην επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση των πληγέντων.»

Η Ανθρώπινη Διάσταση της Πολιτικής

Ο κ. Πιερρακάκης, μιλώντας με προσωπικό ύφος, τόνισε ότι «όταν γνωρίζεις από πρώτο χέρι — και επιτρέψτε μου μια πιο προσωπική αναφορά— πόσο λεπτή ήταν η γραμμή ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, δεν σου επιτρέπεται η απόσταση από το γεγονός. Σου επιβάλλεται η ευθύνη». Υπογράμμισε ότι «η πρώτη θεσμική πράξη του Κράτους, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων μου στο Υπουργείο Οικονομικών τον Μάρτιο του 2025, σε απόλυτη συνεννόηση με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ήταν η παραίτηση του Ελληνικού Δημοσίου από τα ένδικα μέσα στις συγκεκριμένες υποθέσεις». Το Κράτος αποφάσισε να μην αντιδικεί με ανθρώπους που είχαν ήδη υποστεί ανυπολόγιστες απώλειες. Αυτή ήταν μια καθαρή πολιτική επιλογή και πάνω απ’ όλα μια ηθική στάση.

Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε μια νέα προσέγγιση: μία λογική δικαιοσύνης και σεβασμού προς τους πολίτες. Μέχρι σήμερα το Ελληνικό Δημόσιο έχει παραιτηθεί από 52 υποθέσεις που σχετίζονται με το Μάτι και 17 για τη Μάνδρα — συνολικά 69 περιπτώσεις μέσα σε οκτώ μήνες. Οι αποζημιώσεις που έχουν καταβληθεί ή αναμένονται φτάνουν τα 15,1 εκατ. ευρώ για το Μάτι και σχεδόν 3 εκατ. ευρώ για τη Μάνδρα.

Στο πλαίσιο αυτής της νέας αντίληψης δικαιοσύνης ο υπουργός δήλωσε: «Πρώτον, θωρακίζουμε πλήρως τις αποζημιώσεις που έχουν αποφασιστεί μέσω δικαστικών διαδικασιών για το Μάτι και τη Μάνδρα». Τα ποσά αυτά θα είναι αφορολόγητα και προστατευμένα από κατασχέσεις.

«Δεύτερον», συνέχισε ο υπουργός «εισαγούμε ειδική σύνταξη ίση με τέσσερις φορές την πλήρη εθνική σύνταξη — δηλαδή περίπου 1.700 ευρώ μηνιαίως». Δικαιούχοι αυτής της σύνταξης είναι οι συγγενείς όσων έχασαν τη ζωή τους στις τραγωδίες αυτές καθώς επίσης οι εγκαυματίες της πυρκαγιάς στο Μάτι.

«Άνθρωποι που επέζησαν αλλά συνεχίζουν να βιώνουν τις συνέπειες εκείνης της ημέρας», πρόσθεσε ο υπουργός σχετικά με την κατανομή των συντάξεων μεταξύ συζύγων ή συμβίων καθώς επίσης παιδιών και γονέων.

Επιπλέον προβλέπεται περίοδος χάριτος ώστε τα ηλικιακά όρια να μην ισχύουν μέχρι δέκα χρόνια μετά την ημερομηνία των φυσικών καταστροφών — δηλαδή έως τον Ιούλιο του 2028 για το Μάτι και Νοέμβριο του 2027 για τη Μάνδρα.

“Η ειδική αυτή σύνταξη θα είναι αφορολόγητη”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο υπουργός προσθέτοντας ότι θα διαγραφούν όλες οι υφιστάμενες βεβαιωμένες οφειλές προς δημόσιους φορείς όπως φορολογικές αρχές ή ασφαλιστικά ταμεία.» Αυτό αφορά τόσο τους συγγενείς των θυμάτων όσο κι αυτούς που υπήρξαν εγκαυματίες κατά τις εν λόγω τραγωδίες.

“Το κράτος δεν αφαιρεί δικαιώματα,” τόνισε ο κ.Πιερρακάκης αλλά αντίθετα τα κατοχυρώνει.» Στον τομέα υγείας διασφαλίζεται πλήρης κάλυψη νοσηλείας καθώς επίσης δωρεάν ψυχολογική στήριξη στους πληγέντες οικογένειες.»

“Με αυτές τις πρωτοβουλίες,” είπε “οι πληγέντες στο Μάτι κι στη Μάνδρα αντιμετωπίζονται ισότιμα όπως οι θύματα άλλων τραγωδιών.” Η Πολιτεία έχει καθήκον να διορθώνει λάθη προκειμένου να προστατεύσει τους πολίτες της.”

Aλλαγές στην κουλτούρα λειτουργίας του Δημοσίου

“Η αλλαγή κουλτούρας”,επεσήμανε ο κ. Πιερρακάκης αφορά στην αποφυγή μηχανικής αντιδικίας εκ μέρους του Δημοσίου ακόμη κι όταν οι υποθέσεις φαίνεται πως έχουν προδιαγραφεί αρνητικά.” Το Νομικό Συμβούλιο αποκτά έναν πιο ώριμο χαρακτήρα αξιολογώντας όχι μόνο αν μία θέση είναι δικονομικά εφικτή αλλά αν είναι κοινωνικά δίκαιη.»

“Θεσπίζεται μηχανισμός εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών,”, πρόσθεσε “που θα διευκολύνει την επίλυση διαφορών χωρίς μακρόχρονες διαδικασίες.” Έτσι δημιουργείται Ειδικό Τμήμα Ταχείας Αντίδρασης ώστε να μπορεί το κράτος να ανταποκριθεί άμεσα σε κρίσιμες περιπτώσεις.

“Το Νομικό Συμβούλιο αποκτά θεσμικές ευθύνες”, κατέληξε “να εισηγείται παραίτηση από άστοχες δίκες όταν υπάρχει σαφής νομολογία υπέρ των πολιτών.” Αυτές οι αλλαγές ενισχύουν την αξιοπιστία του κράτους ενώ μεταμορφώνουν τη σχέση μεταξύ Πολιτείας και πολιτών.”